تغذیه نوپا از دوازده تا هجده ماهگی
برعکس سال اول که توصیه میشد تغذیه با شیر مادر مقدم بر غذای کمکی باشد در سال دوم با توجه به اهمیت بیشتر غذاهای جامد، توصیه میشود که حتیالمقدور شیر مادر بعد از غذا داده شود.
دفعات تغذیه کودک (به غیر از شیر مادر) هنوز ۵ تا ۶ بار در روز است.
بین ۱ تا ۵ / ۱ سالگی زمان انتقال تغذیه کودک از غذاهای کمکی به غذاهای سفره خانواده است.
توصیه میشود تا ۱۸ ماهگی بسته به تحمل کودک و بهتدریج، غذاهای سال اول زندگی به سفره خانواده تبدیل شود؛ لذا هفتهای ۲ تا ۳ بار از همان غذاهای کم حجم، مقوی و پر انرژی سال اول زندگی مانند سوپ گوشت و سبزیجات مخلوط با کمی آرد و شیر و شکر و یا کته نرم که با آب گوشت پخته شده است برای او تهیه شود.
نیاز به کلسیم و پروتئین عمدتاً از طریق شیر مادر و ماست پاستوریزهای که در روز میخورد تأمین میشود.
سفیده تخم مرغ را میتوان کمکم و به صورت کاملاً پخته و سفت از مقدار کم شروع کرد و بهتدریج به یک سفیده کامل رساند. بدین ترتیب کودک میتواند یک روز در میان یک تخم مرغ کامل به صورت نیمرو، املت یا آبپز بخورد؛ اما هر روز هم میتواند از سفیده تخم مرغ استفاده نماید.
از گروه چربی و شیرینیها نیز باید استفاده نمود. استفاده کردن از این گروه به صورت غنی کردن غذای کودک با روغن نباتی یا کره تا حدی که جای مواد غذایی دیگر را نگیرد و سبب کاهش اشتهای او نشود و استفاده از مواد نشاستهای به صورت نان، برنج، ماکارونی و سیبزمینی است تا انرژی مورد نیاز کودک را فراهم نماید.
حبوبات، غنی از مواد پروتئینی و املاح هستند که معمولاً از اواخر سال اول زندگی به رژیم غذایی کودک اضافه میشوند.
در سال دوم نیز بهتدریج بر تنوع آن افزوده و بهصورت کاملاً پخته شده (بعد از خیس کردن و جداکردن پوست آن) همراه با سیبزمینی و روغن زیتون میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
اگر شروع غذا یکباره و به صورت آنچه که در سفره خانواده است به کودک داده شود، پذیرش و هضم آن برای او مشکل میشود؛ لذا در ابتدا باید تغییراتی در آن داد، مثلاً در سفره خانواده اگر برنج (پلو) به صورت کته یا کاملاً نرم شده نیست میتوان آن را با پشت قاشق و کمی آب خورش، نرم و له نمود یا اگر خوراک سیبزمینی و گوشت و … وجود دارد کمی نان را در آب خوراک نرم کرده همراه با گوشت و سیبزمینی که با پشت قاشق له و نرم شده است به کودک داد.
هنوز هم معده کودک کوچک است و نباید آن را با آب یا آبمیوه و یا خود میوه پر کرد.
آبمیوه در حجم کم به عنوان یک نوشیدنی خنک از میوههای تازه یا از شربتهای خانگی مانند شربت آبلیمو (با لیمو ترش تازه)، شربت به لیمو و … بعد از بازی و تقلای کودک در یک روز گرم بسیارمطبوع و لذتبخش است.
مصرف میوههای مختلف، دو تا سه بار در روز به مقدار لازم، هم بخشی از نیازهای کودک به ویتامینهای A و C را تأمین میکند و هم به علت داشتن فیبر، کار دستگاه گوارش او را تسهیل مینماید.
دادن غذاهای خیلی شیرین و یا نوشیدنی در حجم زیاد در فاصله دو وعده غذا معمولاً سبب کاهش اشتها شده و ممکن است کودک را ازخوردن غذای اصلی بازدارد.
در برنامه غذایی کودک یک تا دو ساله تنقلاتی مثل پفک، چیپس، شکلات و نوشابه جایی نداشته و در صورتی که فعالیت کودک زیاد باشد، استفاده از میان وعدههای انرژیزا مانند: خرما، کشمش، مربا، بادام و پسته بو نداده (ولی ریز و پودر شده) به شرطی که جای وعده اصلی غذا را نگیرد مفید است.
کودکان یک تا دو ساله هنوز هم در معرض خطر خفگی هستند و موادی مانند دانه انگور، سبزیهای خام، فندق، بادام، ذرت بو داده، آب نبات و غیره نباید در دسترسشان باشد. همچنین وقتی دراز کشیدهاند و یا در حال دویدن هستند نباید به آنان غذا داد.
میوههای آلرژیزا مانند کیوی، خربزه، و نیز موادی که هضم آنها مشکل است مثل پوست حبوبات هنوز هم در برنامه غذایی کودک جایی ندارند.
در طول سال دوم زندگی، مصرف قطره ویتامینهای A و D یا مولتی ویتامین و قطره آهن به همان مقدار قبلی باید ادامه داشته باشد و این مطلب که آهن موجب سیاهی دندانها میشود نباید مانع مصرف آن شود بلکه باید قطره را در عقب دهان کودک ریخت و متعاقب آن به کودک آب یا کمی آبمیوه داد و یا دندانها را مسواک زد.
رعایت نکات ایمنی هنگام غذاخوردن کودک
کودک را هنگام غذاخوردن تنها نگذارید. همیشه یک نفر باید (حتی تا ۳ سالگی) بر غذاخوردن کودک نظارت داشته باشد.
او را بنشانید و غذا بدهید. مراقب جویدن غذا و بلعیدن او باشید.
همزمان با افزایش دندانهای کودک، غلظت و سفتی غذا را بیشتر کنید و غذاهایی بدهید که قابل جویدن باشد.
مواد غذایی که احتمال دارد باعث خفگی کودک شود مانند شکلات، آب نبات، تخمه و آجیل، انگور و تکههای درشت گوشت را در دسترسش قرار ندهید.
هنگام دندان درآوردن اگر برای بیحسی لثه از دارو استفاده میکنید، سعی کنید نزدیک زمان غذا خوردن نباشد چون باعث بیحسی ماهیچههای گلو میشود و بلعیدن غذا را مشکل میکند.
اگر کودک در اتومبیل یا در کالسکه در حال حرکت است به او غذا ندهید.