اختلالات خونی در کودکان – بیماری مونو

بیماری مونو

افزایش گلبول های سفید تک هسته ای در اثر عفونت مونو مانند بسیاری از بیماری ها از طریق تب، گلودرد و التهاب غدد لنفاوی مشخص می شود. به همین دلیل، ممکن است بسیاری از افراد بالغ متوجه نشوند که در ایام کودکی دچار این بیماری بوده اند. این بیماری بسیار رایج است و چنان که آزمایش های اندازه گیری پادتن خون نشان می دهد، نود درصد مردم قبل از رسیدن به سن بلوغ، به این بیماری مبتلا می شوند.

این بیماری واگیردار بوده و در کودکان زیر سه سال که در کشورهای توسعه نیافته و یا خانواده های فقیر زندگی می کنند، به صورت خفیف دیده می شود. گاهی اوقات بیماری آن قدر خفیف است که نشانه های آن آشکار نمی شود. این کودکان، هرگز پادتنی علیه بیماری تولید نکرده و برای تمام عمر مصونیت می یابند.

بیماری مونو در هر سنی می تواند بروز کند، اما در سنینی که احتمال انتقال بزاق از طریق بوسه، اسباب بازی و یا… بیشتر است، رایج تر می باشد. سن بیماری به فرهنگ های مختلف بستگی دارد. در برخی کشورها در سن بلوغ و در برخی در سنین کودکی احتمال واگیری آن بیشتر است.

علت بیماری

بیماری مونو از طریق ویروس اپستین بار ، از گروه هرپس ویروس ها، ایجاد می شود. این ویروس در بزاق شخص آلوده وجود دارد و از این طریق منتشر می شود و سایر افراد را آلوده می سازد. با توجه به این که این ویروس در هوا پخش نمی شود، شدت واگیری بیماری مانند سایر عفونت های دستگاه تنفس نیست.

در صورتی که فرزند شما دچار بیماری مونو نشده باشد و در تماس نزدیک با فرد بیمار قرا گیرد، به احتمال پنجاه درصد بیمار خواهد شد که در مقایسه با شدت واگیری آبله مرغان و سرخک (نود درصد) بسیار کمتر است.

عامل بیماری در حلق و بزاق بیمار است و حتی چند ماه پس از بهبود بیمار نیز واگیردار خواهد بود. امکان دارد ویروس بیماری در بزاق افراد سالمی که نسبت به بیماری مصونیت ندارد وجود داشته باشد. این اشخاص را حاملان سالم بیماری می نامند.

نشانه های بیماری

نشانه های بیماری پس از گذراندن دوره کمون (چهار تا شش هفته) به طور تدریجی و یا ناگهانی ظاهر می شود. این علائم از صفر تا ملایم و شدید متفاوت است اما به طور معمول شکل ملایم آن وجود دارد. بیماری در بسیاری از اوقات با خستگی، سر درد، از دست دادن اشتها و دل درد که یک تا دو هفته به طول می انجامد آغاز می شود. در برخی موارد، تب کودک تا ۵/۴۰ درجه نیز می رسد و تا هفته ها ادامه دارد. هر چه سن کودک کم تر باشد، تب او خفیف تر خواهد بود.

گلودرد از مشکلات عمده بیماری است، سپس غدد لنفاوی ، به ویژه در ناحیه گردن، بزرگ و حساس می شوند. غدد لنفاوی در ناحیه های زیر بغل، تناسلی و آرنج نیز ممکن است بزرگ شوند ممکن است معاینه ناحیه شکم، احساس نوعی بزرگ شدن طحال و کبد را نشان دهد؛ همچنین امکان دارد پلک ها متورم شده و برای مدتی کوتاه، جوش هایی در آن ظاهر شود. بهبود بیمار و بازگشت غدد لنفاوی به وضعیت عادی، ممکن است روزها و یا هفته ها به طول انجامد.

حدود هشتاد درصد کودکان بیمار دچار التهاب کبد (هپاتیت) و گاهی یرقان (زرد شدن پوست و سفیدی چشم) می شوند. ممکن است پزشک برای اطمینان از وضعیت کبد، آزمایش خون را پیشنهاد کند.

مونو به بیماری هایی چون گلودرد و چرکی شدن لوزه ها شباهت دارد. چنان چه گلودرد و تب کودک بیش از یک روز ادامه یافت، برای تشخیص باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کرد. در صورتی که غدد لنفاوی و کبد و طحال متورم باشند، آزمایش خون برای تشخیص مونو تجویز می شود. اندازه گیری پادتن خون و شمارش گلبول های سفید خون، تنها راه تشخیص بیماری است.

احتمال پدیدآمدن عفونت های ثانویه در مغز و سیستم عصبی، بسیار نادر است. اگر چه درمان خاصی برای بیماری مونو وجود ندارد اما برای کاهش علائم ممکن است داروهایی تجویز شود. به طور معمول پزشک معالج چند هفته استراحت توصیه می کند. در صورتی که طحال کودک بزرگ شده باشد، باید از ورزش هایی مانند کشتی و فوتبال که موجب تماس نزدیک با دیگران است خودداری نماید. این دوراندیشی از خطر پارگی طحال پیش گیری می کند. کودک پس از چندن هفته کاملاً بهبود می یابد ولی احتمال اندکی وجود دارد که تا چند ماه گاه گاهی دچار تب شود. این حالت اخیر را مونو مزمن می نامند که خطری ندارد.

کمک والدین

– در صورت مشاهده تب و گلودردی که بیش از یک روز ادامه داشته باشد، کودک خود را نزد پزشک ببرید؛

– کودک بیمار به محض از بین رفتن تب می تواند به مدرسه رفته و فعالیت های عادی را از سر گیرد، البته قبل از این کار باید کبد او از سوی پزشک معاینه شود؛

– در صورتی که کبد کودک بیمار بزرگ شده باشد، به او برای ورزش هایی که موجب تماس نزدیک با دیگران می شود اجازه ندهید، مگر این که معاینه شکم او از سوی پزشک نشان دهد که این عارضه بهبود یافته است. به کودک خود در مورد خطر پارگی طحال و جراحی احتمالی تذکر دهید؛

– اگر چه شخص بیمار پس از بهبود می تواند فعالیت های خود را از سر بگیرد ولی باید به او یادآور شوید که تا چند ماه ویروس در بزاق او وجود خواهد داشت؛

– برای پیش گیری از گسترش ویروس، کودک خود را وادار کنید دست خود را به طور مرتب بشوید و غذا و نوشیدنی خود را به دوستان ندهد، ضمن آن که بوسیدن دهان موجب انتشار بیماری حتی چندین ماه پس از بهبود خواهد شد.

کمک پزشک

– معاینه گلو، شکم و غدد لنفاوی کودک؛

– تجویز آزمایش خون برای تشخیص مونو؛

– تجویز آزمایش خون برای بررسی وضعیت کبد کودک مبتلا به مونو؛

– تجویز دارو به منظور تخفیف عوارض بیماری مثل گلودرد و تب؛