یبوست در کودکان بسیار شایع است. به طوری که ۳ درصد کودکانی که به پزشک یا درمانگاه مراجعه میکنند، به علت یبوست است. موقعی کودک به یبوست مبتلا است که دفع مدفوع او هر چند روز یک بار و مدفوع هنگام دفع، خشک و سخت و دفع آن موجب ناراحتی و رنج کودک گردد.
به طور طبیعی تعداد دفعات دفع مدفوع در سال اول تولد ۴ نوبت در روز و در یک سالگی، ۲ نوبت و در چهارسالگی یک نوبت است. این تعداد در همه کودکان یکسان نیست. به طوری که در دوران نوزادی (۳۰ روز اول تولد) نوزاد ممکن است پس از هر نوبت شیر خوردن یک نوبت مدفوع دفع کند. یا کودک در هفته های بعد هر هفته یک نوبت مدفوع کند ولی مدفوع او نرم باشد. این حالت طبیعی است. یک کودک سالم ممکن است هر روز در یک ساعت معین مدفوع کند.یا هر روز دفع کند ولی ساعت معینی نداشته باشد. یا یک روز در میان دفع داشته باشد. همه این حالات طبیعی است.
کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند ممکن است هر روز چندین بار مدفوع کنند یا هر ۵ تا ۷ روز یک بار دفع مدفوع داشته باشند. ولی اگر مدفوع موقع دفع نرم باشد و به راحتی دفع شود طبیعی است و یبوست نیست. کودکانی که با شیرخشک تغذیه میشوند معمولا مدفوع آنها سفت است و این حالت نیز طبیعی است.
بعضی مادران تصور میکنند کودکشان یبوست دارد و هر روز به کودک خود داروی ملین میدهند یا کودک خود را تنقیه میکنند و تصور می کنند کودک دچار یبوست است. در حالی که با توجه به تغذیه کودک، مدفوع او طبیعی است و یبوست ندارد. همان طوری که قد، وزن و زمان شروع حرف زدن در کودکان با یکدیگر تفاوت دارد، عادت دفع مدفوع و خصوصیات مدفوع نیز در کودکان متفاوت است.
اگر مدفوع کودک خشک است و هنگام دفع او را آزار میدهد و مدفوع آنقدر خشک است که در وقع دفع مقعد کودک را زخم میکند و حتی خون می اندازد، در چنین حالتی کودک یبوست دارد و باید علت را جستجو کرد.
علائم ناشی از یبوست: اگر کودک دچار یبوست گردد سبب می شود که:
تشخیص یبوست: پزشک با گرفتن شرح حال از والدین در مورد رفتار کودک، تغذیه او و انجام معاینه شکم و مقعد، یبوست و علت آن را تشخیص می دهد. (بدون اینکه هیچ گونه آزمایشی نیاز باشد.)
علل یبوست :
درمان یبوست :
درمان یبوست مزمن شامل: ۱٫ آموزش والدین و کودک در مورد مشکل بیمار ۲٫ خالی کردن روده ها از مدفوع تراکم یافته ۳٫ رژیم غذایی مناسب ۴٫ درمان رفتاری خانواده و کودک. این اقدامات باید توسط پزشک متخصص انجام گیرد.
پیشگیری از یبوست :
مادر باید با توجه به نکات ذکر شده، کودک را همیشه برای دفع مدفوع آماده سازد و زمان دفع مدفوع را به کودک یادآوری کند. بعضی از کودکان هنگامی که در بیرون خانه باشند، برای دفع مدفوع ناراحت هستند. مادر باید ترتیبی دهد که کودک قبل از خروج از خانه مدفوع کند. یا اگر امکان دارد هنگام دفع مدفوع را به جای صبح به عصر یعنی زمانی که کودک به خانه برمیگردد و فرصت زیادتری دارد بیندازد تا واکنش تخلیه در یک زمان معین انجام گیرد و کودک مدفوع کند. همچنین مادر باید ترتیبی دهد که کودک بتواند راحت و آسان شلوار خود را درآورد.
رژیم غذایی کودک باید همیشه دارای مقادیری از مواد غذایی جذب نشدنی مانند سبزیجات و میوه ها باشد. از دادن شیر گاو یا پاستوریزه به مقدار زیاد و ایجاد عادت به نوشیدن شیر جلوگیری نماید و به کودک اجازه ندهید بیش از حد برنج، آجیل، شیرینی و شکلات بخورد.
اگر مدفوع کودک شروع به خشک شدن کرد مادر باید رژیم غذایی کودک را بلافاصله تغییر دهد. اگر کودک برای دفع مدفوع تنبلی میکند باید به او یادآوری کند. اگر مقعد کودک زخم شد باید مرتب آن را بشوید و کودک را هر روز در لگن یا وان آب گرم قرار دهد. اگر ضرورت پیدا کند باید فقط برای چند روز هر بار یک نوبت به کودک داروی ملین مانند شیر منیزی بدهد. مادر هیچ گاه نباید کودک را به طور مکرر تنقیه کند یا هر روز به او ملین بدهد. زیرا ضررهایی که از تنقیه های مکرر و داروهای ملین ایجاد میشود به مراتب بیشتر از منافع آن است.
اگر همراه یبوست دردهای شکمی، دفع خون همراه مدفوع، دفع بدون اراده مدفوع یا علائم دیگری وجود دارد باید کودک توسط پزشک معاینه گردد و اقدامات لازم تشخیصی انجام گیرد.
برای اطلاع بیشتر درمورد دفع مدفوع نوزاد و کودک سایر مطالب بیبی سنتر را مطالعه نمایید.