مزایا و معایب خوابیدن نوزاد کنار پدر و مادر
اختلالات طبیعی خواب
11 فروردین, 1396
لالایی سرو سرافراز
11 فروردین, 1396مزایا و معایب خوابیدن نوزاد کنار پدر و مادر
خوابیدن نوزاد در کنار پدر و مادر
خوابیدن کودک در کنار پدر و مادر موجب آرامش کودک می‌شود و به ایجاد هم‌زمانی و هماهنگی بین دوره خواب پدر، مادر و کودک کمک می‌کند. این روش اکثر اوقات در مورد بیشتر افراد نتایج خوبی داشته، ولی دارای معایبی نیز می‌باشد.
در این‌جا جداً از پدر و مادرهای جوان می‌خواهیم که برای خوابیدن خود و فرزندانشان روشی درست و عملی انتخاب کنند که همیشه قابل استفاده باشد.
امتیازات شراکت در خواب
هنگامی که کودک کنار والدین می‌خوابد، بهتر می‌خوابد، این اولین امتیاز است.
احتمال بیدار شدن کودکان در مرحله بین خواب سبک و عمیق یعنی مرحله خواب آسیب‌پذیر بیشتر است و از آن‌جایی که فاصله بین خواب سبک و عمیق پیوسته در حال تغییر است، کودکان به طور معمول ساعتی یک‌بار از خواب بیدار می‌شوند. خوابیدن با افرادی آشنا و مأنوس به کودکان اطمینان خاطر می‌دهد و باعث می‌گردد که کودکان با احساس آرامش بیشتری بخوابند، و قبل از بیدار شدن از مرحله خواب سبک به مرحله خواب عمیق راحت‌تر تغییر حالت دهند.
زمانی که کودکی از خواب برمی‌خیزد و خود را تنها می‌بیند، نمی‌تواند دوباره با آرامش از مرحله خواب سبک به خواب عمیق فرو رود و به دلیل احساس تنهایی گریه‌های عصبی سر می‌دهد. بیدار شدن در کنار افرادی آشنا، معمولاً انتقال از یک مرحله خواب به مرحله دیگر را راحت‌تر و آرام‌تر می‌کند و یا حداقل، کودک مدت بیشتری را با آرامش در خواب به سر می‌برد و به دلیل جدایی از مادر، مضطرب و گریان بیدار نمی‌شود.
مادران بهتر می‌خوابند: والدین محترم! وقتی متوجه شوید که اگر در خوابیدن با کودک خود شریک شوید، خود نیز مانند او با آرامش بیشتری به استراحت خواهید پرداخت شگفت‌زده می‌شوید. علت را در یک کلمه می‌توان خلاصه کرد هماهنگی. ایجاد هماهنگی و انطباق با کودک در طول روز بسیار مهم است. خوابیدن با کودک به شما امکان ادامه هماهنگی را می‌دهد، گویی مادر و فرزند دوره خواب را به هم پیوند داده‌اند. پس از دست‌یابی به هماهنگی کامل، کودک و مادر با هم از مرحله خواب سبک می‌گذرند و به خوابی عمیق فرو می‌روند. مادران گاه‌گاه در مرحله خواب عمیق بیدار می‌شوند و در چنین حالتی احساس می‌کنند که به اندازه کافی نخوابیده‌اند. بیدار شدن از خواب عمیق با صدای گریه کودکی گرسنه، پرستاری شبانه از کودک را برای والدین ناخوشایند ساخته و پدر و مادر و کودک به شدت احساس خستگی می‌کنند.
نه تنها استفاده از روش «شراکت در خواب» بین والدین و فرزند هماهنگی به وجود می‌آورد، به علت ترشح هورمون پرولاکتین در شیر مادر، بین مادر و فرزند روابط عاطفی و هماهنگی هورمونی نیز ایجاد می‌گردد.
سه عامل مقدار پرولاکتین را در بدن شما افزایش می‌دهد.
1- خواب
2- شیردهی
3- تماس با نوزاد
خوابیدن در کنار کودک امکان دست‌یابی به هر سه عامل را برای شما فراهم می‌سازد. وقتی کودک در کنار شما خوابیده، شما را لمس نموده و شما از او مراقبت می‌کنید، این عامل موجب تحریک هورمون‌ها و افزایش پرولاکتین می‌شود. قابل ذکر است که فقط خوابیدن در شب عامل افزایش پرولاکتین نیست، بلکه اصولاً خوابیدن مادر در کنار فرزند چنین امتیازی دارد. به همین علت است که معمولاً به مادران توصیه می‌شود به همراه فرزند خود چند بار در روز حتماً استراحت کنند. مادرانی که در کنار فرزندشان می‌خوابند و با این عمل بین خود و کودکشان هماهنگی ایجاد می‌کنند اغلب اقرار می‌کنند که با گذشت زمان نیاز کم‌تری به استراحت پیدا می‌کنند و با این‌که چندبار در شب برای شیردادن به نوزاد از خواب برمی‌خیزند، بازهم احساس آرامش می‌نمایند. دلیل این امر احتمالاً این است که مادر چند بار در شب برای شیر دادن به نوزاد برمی‌خیزد و در نتیجه میزان پرولاکتین افزایش یافته است.
تغذیه نوزاد با شیرمادر آسان‌تر است: زمانی که مادر و نوزاد کنار هم می‌خوابند و تا این حد به یکدیگر نزدیک هستند، بدون این‌که کاملاً از خواب بیدار شوند نیازهای یکدیگر را برآورده می‌کنند.
امتیازات خوابیدن نوزاد نزدیک یا در کنار پدر و مادر، یکی احساس ادامه روند طبیعی زندگی در شکم مادر است و دیگری تغذیه از سینه مادر و سرانجام خوابیدن در کنار والدین است.
جداشدن از مراحل سه‌گانه فوق زمانی باید انجام گیرد که مادر و فرزند هر دو آمادگی داشته باشند. متخصصان خواب معتقدند زمانی که مادر و فرزند کنار یکدیگر می‌خوابند، دوره خواب، رؤیاها و امواج مغزی آن‌ها به صورت هماهنگ و یکسان عمل می‌کنند. تجربه مهیج‌تر و شگفت‌آورتری نشان می‌دهد که کودکانی که کمبود وزن دارند بهتر است کنار مادر بخوابند. این تجربه را چنین نقل کرده‌اند: «حداقل در چهار هفته اول تولد و در طول زمستان و اواخر پاییز که کودکان بهتر رشد می‌کنند، احتمال دارد کودکانی که در کنار مادرشان می‌خوابند و از گرمای بدن مادر لذت می‌برند. سریع‌تر از نوزادانی که جدا از مادر می‌خوابند رشد می‌کنند.»
یکی از بهترین روش‌های درمانی که برای نوزادان کم‌وزن تجویز می‌شود این است که در کنار مادر بخوابند.
علم هم، نظر مادرانی را که می‌گویند از زمانی که در کنار نوزادشان خوابیده‌اند، نتایج خوبی به دست آورده‌اند، کم و بیش تأیید می‌کند.
ترتیب دیگری جهت خوابیدن
اگر در هر سه مرحله خواب احساس آرامش کردید مطمئن باشید که بهترین روش را برای خوابیدن انتخاب کرده‌اید. در شرایطی استثنایی خوابیدن کنار والدین تأثیر زیادی بر روی نوزاد و والدین ندارد. بعضی از نوزادان نسبت به حضور مادر در کنار خود بسیار حساس هستند و دفعات بیداری آن‌ها بیشتر خواهد شد. این مسئله را بعضی از مادران نیز گزارش داده‌اند. اگر شما هم با این مشکل روبه‌رو هستید، روش دیگری را آزمایش کنید.
خواباندن کنار تخت‌خواب: برای والدینی که مایل نیستید نوزاد را در کنار خود بخوابانند ولی ترجیح می‌دهند کودک نزدیک آن‌ها باشد. راه پیشنهادی این است که نرده یک طرف تخت‌خواب کودک را بردارید و از همان طرف تخت، کودک را به کنار تخت‌خواب خود بچسبانید، به این صورت نوزاد در کنار شما قرار خواهد گرفت. در صورتی که تخت‌خواب کودک با شما هم‌سطح نیست، با اضافه کردن تشک به طرف کوتاه‌تر می‌توانید تخت‌خواب‌ها را هم‌سطح نمایید، دقت کنید که فاصله‌ای هم وجود نداشته باشد. به این ترتیب اگر تخت‌خواب شما به اندازه کافی بزرگ نباشد و یا نوزاد در خواب زیاد حرکت کند، این روش مشکل شما را حل می‌کند، ضمناً به والدین و فرزند اجازه می‌دهد در کنار هم ولی با فاصله‌ای که مزاحمتی برای هم نداشته باشند به آرامی بخوابند.
رخت‌خواب بزرگ‌تر: وقتی که نوزاد بزرگ‌تر می‌شود و تخت برایش کوچک است (یا نوزاد دیگری متولد شده) قدم بعدی تهیه تخت بزرگ‌تر است. برای انجام این کار
راه‌های گوناگونی وجود دارد.
1) تخت دیگری شبیه تخت‌خواب خود تهیه کرده و کنار آن قرار دهید یا یک تخت چرخ‌دار تهیه کنید.
2) یک تشک یا کیسه خواب در اتاق خواب خود نزدیک تخت‌خواب پهن کنید. با
این کار به بچه‌های بزرگ‌تر که نیمه‌شب به عللی از قبیل (بیماری، تغییر منزل، مدرسه و غیره) دچار کابوس می‌شوند و به اتاق شما پناه می‌آورند، اطمینان خاطر می‌بخشید.
3) یک تخت‌خواب دیواری در اتاق نصب کنید. در اکثر کشورها مانند ژاپن اتاق خواب یک رخت‌خواب بزرگ است.
خوابیدن با خواهر و برادر: بیشتر کودکان از یک سالگی تا دو سالگی (یا بیشتر) با پدر و مادر می‌خوابند. سپس به اتاق خواهر و برادر منتقل می‌شوند و به تدریج در اتاق مخصوص خود مستقر می‌شوند، مطالعات نشان داده است که کودکان کم‌تر از سه سال، در اتاق مشترک بهتر می‌خوابند. والدین نیز تأیید نموده‌اند که خواهر و برادرانی که در یک اتاق می‌خوابند کم‌تر با هم دعوا می‌کنند.
معایب شراکت در خواب
مطلوب است کودک از والدین خود جدا باشد و در اتاقی مستقل بخوابد. بهترین زمان جدایی، 12 تا 18 ماهگی است؛ چرا که تا این سن، هنوز به والدین وابسته نشده و مهم‌تر از آن، ترس از تاریکی برایش مفهوم نیافته است.
پس از این سن، کودک توان مراقبت از خود را دارد؛ اما پیش از آن، توان مراقبت از خود را ندارد و ممکن است دچار آسیب (خفگی) شود. گذشته از این، گرمای وجود مادر و صدای ضربان قلب او در آرامش و رشد عاطفی او بسیار مؤثر است. تماس بدنی کودک با مادر، سبب افزایش ترشح هورمون پرولاکتین در شیر مادر می‌شود و افزون بر این مادر می‌تواند در مرحله آسیب‌پذیری خواب کودک به او کمک کند و برای انتقال کودک از خواب سبک به عمیق و برعکس، به او یاری برساند.
وجود مادر کنار کودک می‌تواند انتقال از خواب سبک به عمیق را با شیردهی یا نوازش و لالایی راحت‌تر کند و در صورت عدم حضور مادر، انتقال، به راحتی انجام نمی‌شود و کودک گریه‌های عصبی سر خواهد داد.
البته در روایات و احادیث اهل بیت علیهم‌السلام درباره سن جداسازی خوابگاه کودکان از یکدیگر و از افراد بالغ به سن شش، هفت و ده سالگی اشاره نموده‌اند.
روایت شده که:
«کودکان شش ساله را در خوابگاه‌ها از هم جدا سازید.»
روایات چنین نیز بیان کرده‌اند:
«اگر فرزندان شما به سن هفت سالگی رسیدند خوابگاه آن‌ها را از یکدیگر جدا سازید.»
حضرت امام صادق علیه‌السلام از پدرانش نقل می‌کند:
«خوابگاه کودکان ده ساله را از زنان جدا کنید.»
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد جداسازی بستر دختر و پسر نیز فرموده‌اند:
«خوابگاه پسر و دختر ده ساله را از هم جدا کنید.»
آن حضرت در مورد جداسازی بستر دختران نیز فرمودند:
«خوابگاه دختران ده ساله را از هم جدا سازید.»
اشکالاتی که برای خوابیدن کودک در کنار والدین شمرده شده و پدر و مادر را دچار ترس می‌سازد، عبارت‌اند از:
– روابط زناشویی پدر و مادر
– ترس از این‌که کودک دیگر حاضر به ترک بستر پدر و مادر نشود
– وابستگی بیش از حد به شیر مادر
– ترس از لوس شدن بچه
برخی خانواده‌ها معتقدند که اگر فرزندشان کنار آن‌ها بخوابد، آرامش خواهد داشت و اگر نیمه شب ترسید، با لمس پدر یا مادر، احساس امنیت می‌کند، و اگر کابوس دید یا دچار مشکل شد، راحت‌تر می‌توان به او رسید و او را آرام کرد. اما متخصصان معتقدند که محل خواب کودک باید جدا باشد زیرا:
در صورت خواب اشتراکی، روابط زناشویی زن و مرد در حضور کودک انجام می‌شود و آثار مخربی بر او خواهد داشت؛ زیرا ممکن است در آینده، با بلوغ زودرس، دچار انحرافات جنسی شود.
رسول گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله؛ بزرگ‌تری معلم اخلاق بشری در این زمینه فرموده‌اند:
«سوگند به کسی که جانم در دست او است، اگر مردی با همسر خود بیامیزد و در خانه، کودکی بیدار باشد و ببیند یا سخن و صدای نفس کشیدن آن‌ها را بشنود، هرگز رستگار نخواهد شد و اگر پسر یا دختر باشد سرانجام به زنا آلوده خواهد شد.»
امام باقر علیه‌السلام نیز می‌فرمایند:
«از آمیزش در جایی که کودکی تو را ببیند بپرهیز؛ کودکی که می‌تواند آن عمل را به خوبی برای دیگران وصف کند.»
حتی اگر کودک در سنی باشد که این پدیده را درک نکند، به جهت همین عدم درک، اضطراب، او را فراخواهد گرفت.
بیشتر زوج‌ها مایل‌اند تخت‌خوابشان مکانی خصوصی و آرامش‌بخش باشد و وقتی ناگهان سر و کله یکی از این مزاحمان کوچولو پیدا شد، عصبانی می‌شوند. بنابر تجربه، بیشتر این آوارگان شبانه را کودکان پرتحرک تشکیل می‌دهند. اگر آنان را روی تخت والدینشان بگذارید قادر نیستند به آرامی دراز بکشند و در هنر هم‌زمان لگد زدن به پدر و مادر بسیار مهارت دارند. بسیاری از مادران این ورود سر زده را تحمل می‌کنند، اما پدران این زحمت را به خود نمی‌دهند. گذراندن روزی پر مشغله آنان را وادار می‌کند به دنبال آرامش باشند و تحمل به هم خوردن خواب شبانه را ندارند.
بسیاری از مادران تنها که شوهرشان به مسافرت رفته یا قهر کرده است کودک خود را تشویق می‌کنند که هر شب در تخت آنان بخوابد، ولی وقتی زندگی به حال عادی برگشت بچه را از این کار بازمی‌دارند.
کودکی که بیمار است حق دارد روی تخت والدینش بخوابد. البته پس از بهبود به سختی می‌توان او را به اتاق خودش برگرداند. به هر حال هر کودکی حق دارد موقع خروس‌خوان تا زمانی که چایی آماده می‌شود از بامداد لذت ببرد و روی تخت پدر و مادر سر و صدا راه بیندازد. کودکان به جز در بعضی از موقعیت‌های نادر نباید روی تخت پدر و مادر بخوابند. آرامش و خلوت برای همه مهم است و والدین نیز استثنا نیستند.
والدین نباید به کودک اجازه دهند در تخت‌خواب آنان برای مدتی طولانی در شب بخوابد. متأسفانه یعنی بعضی از والدین کودک را به مدت طولانی در شب بین خود یا کنار خویش می‌خوابانند که این کار از نظر تعلیم و تربیت درست نیست. زیرا کودک باید آگاه شود که هر کس در جای خود استراحت کند. لازمه اجرای این کار آن است که والدین شکیبا، صبور، و قاطع باشند و سعی کنند که اتاق خواب کودک را با نور ملایم روشن نگه دارند.
روش‌های اجرایی:
1- به محض این‌که سر و کله کودک پیدا شد او را به اتاقش برگردانید. پدر و مادر خُرد و خسته در یک شب سرد باید خیلی قوی باشند که بتوانند در مقابل مزاحمی کوچولو مقاومت کنند. اجازه ورود به اتاق خواب والدین فقط رفتار بد کودک را تقویت می‌کند و باید او را از این کار بازداشت. بعضی از این شب‌گردان کوچک بی‌آن‌که پدر و مادر متوجه شوند می‌توانند خود را به تخت‌خواب آنان برساند. اگر به راستی تصمیم دارید کودک‌تان را از این کار بازدارید، پیشنهاد می‌کنیم چیزی پشت در اتاقتان بگذارید تا جلوی باز شدن در را بگیرد.
2 – اگر کودک برگشت به او اخطار دهید و در صورت امکان بهتر است همسرتان او را به اتاق خود برگرداند.
بسیاری از والدین با چنان قاطعیتی به کودک اخطار می‌دهند که جای هیچ شک و شبهه‌ای برای کودک باقی نمی‌ماند که اگر دوباره دیده شود چه بلاها که بر سرش نخواهد آمد. در چنین موقعیتی بهتر است مادر یا پدر که حرفی به کودک نزده است او را به رخت‌خواب برگرداند. خیلی‌ها عقیده دارند نزاکت بیش از حد در آن موقع شب بی‌جاست و بی‌درنگ به سراغ مرحله بعدی می‌روند.
3- اگر کودک برای سومین بار برگشت در این صورت باید با جدیت بیشتری او را به اتاقش برگردانید.
ورود شبانه به اتاق خواب والدین برای کودک مشکلات اساسی ایجاد می‌کند و با پدر و مادر است که تصمیم بگیرند کوتاه بیایند یا با کودک زورآزمایی کنند. روشی که شرح داده شد کمی خشن به نظر می‌رسد، ولی نیمه‌شب موقع بازی نیست و ارزش این را دارد که سخت و محکم جلوی کودک بایستید، زیرا فرصت خوبی برای درمان سریع و همیشگی است.
البته این را باید بپذیرید تا سنین قبل از دبستان، شما مرتب باید منتظر ملاقات‌کننده‌ای در اتاق خود باشید. رخت‌خواب کودک را پایین تخت‌خواب خود آماده کنید. در اتاق را باز بگذارید و از کودک بخواهید مقرراتی را رعایت کند: «اگر به اتاق خواب مامان و بابا آمدی باید خیلی ساکت باشی. با نوک پا آرام بیا و برو توی رخت‌خواب خودت و بخواب. اگر ما را بیدار کنی باید به اتاق خودت برگردی» خیلی خودخواهانه است اگر تصور کنید که هیچ‌چیز حتی احتیاج به دارو و درمان و فشار عاطفی نباید بابا و مامان را از خواب بیدار کند!
اتاق مخصوص کودک
در سه سالگی بیشتر کودکان باید جایی برای قراردادن لوازم شخصی خود داشته باشند. اتاق بچه به او کمک می‌کند تا حس نظم و ترتیب را در خود تقویت نماید. کتاب‌خانه، قفسه اسباب‌بازی، جا لباسی و … احساس مسؤلیت در برابر نگه‌داری و مراقبت از وسایل شخصی را در کودک به وجود می‌آورد. زمانی که احساس مالکیت در کودک به وجود می‌آید، احتیاج به یک اتاق خصوصی پیدا می‌کند. داشتن اتاق‌های جداگانه آن‌قدر مهم نیست. این امر موجب بالارفتن هزینه‌های خانواده می‌شود و پدر و مادر را مجبور می‌کند برای تأمین هزینه اضافی ساعات بیشتری را از فرزندان خود دور باشند و در عوض برای آن‌ها اتاق‌های جداگانه تهیه نمایند.
