بازی و یادگیری نوزاد

بازی و یادگیری نوزاد
ابتدای تولد
متخصصان معتقدند از روزی که کودکتان متولد می‌شود:
– هر کاری را که با او و برای او می‌کنید به او توضیح بدهید.
– درباره فعالیت‌های روزانه‌تان حرف بزنید.
– عکس‌های خانوادگی‌تان را به او نشان دهید و اسم اشخاص را به او بگویید.
به اشیاء و اشخاص و … اشاره کنید: «آن بچه را ببین»، «به آن پرنده نگاه کن».
– برایش کتاب‌های ساده بخوانید و تصاویر را به او نشان دهید.
– برایش شعر و لالایی بخوانید.

بازی کردن در محدوده مثلث یادگیری
دقیقاً منظور از بازی کردن چیست؟ بستگی دارد که فرزندتان چه می‌تواند بکند. لازم است با خصوصیات بچه‌ها در اوقات مختلف زندگی‌شان آشنا شویم.
تازه‌تولدیافته‌ها تا سه ماهگی
سه تا شش ماهگی
شش تا نُه ماهگی
نُه ماهگی تا یک سالگی

بعضی از مادران و پدران متوجه نیستند که بچه‌ها از استعدادهای متفاوت برخوردارند و میزان آگاهی در آن‌ها تفاوت می‌کند. ممکن است مادری که در جایی خوانده کودکش باید در ماه به خصوصی مثلاً غلت بزند چون ببیند که این اتفاق نمی‌افتد وحشت‌زده شود.
کودک برای انجام دادن هیچ رفتاری نباید زیر فشار قرار بگیرد. هیچ دلیلی ندارد که کودک شما مانند کودک دوست، برادر یا خواهرتان باشد. بدانید که مادرِ طبیعت نقشی مهم و اساسی بازی می‌کند، به همین دلیل است که توصیه می‌کنیم بچه‌ها در محدوده مثلث یادگیری خود قرار بگیرند.
برای این‌که بدانید در مثلث یادگیری کودک شما چه کارهایی قرار می‌گیرد ببینید تاکنون چه کارهایی را آموخته است. به عبارت دیگر چه می‌تواند بکند. به جای این‌که در کتاب‌های راهنما دنبال آن بگردید که کودکتان علی‌القاعده چه کارهایی را باید بکند. به او نگاه کنید و مطمئن باشید که به‌تدریج آن‌چه لازم است یاد می‌گیرد.
کودک بیشتر نگاه می‌کند و گوش می‌دهد.
در حدود هفته ششم تا هشتم کودکتان یک موجود دیداری، شنیداری است، اما به‌طور فزاینده به آن‌چه در پیرامونش می‌گذرد توجه می‌کند. با آن‌که میدان بینایی او بیش از ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر نیست، می‌تواند شما را ببیند و حتی با تبسمی به شما پاداش بدهد. لحظه‌ای وقت صرف کنید و به او پاسخ بدهید. پژوهش‌گران به این نتیجه رسیده‌اند که در زمان تولد بچه‌ها می‌توانند چهره‌ها و صداها را تمیز دهند؛ و در مدت چند روز می‌توانند چهره‌ها و صداهای آشنا را بشناسند و به آن‌چه برایشان آشنا است خیره نگاه کنند.
وقتی نوزادتان به صورت شما نگاه نمی‌کند ممکن است متوجه شوید که چیز جالب دیگری را برای نگاه کردن پیدا کرده است. ممکن است به خطوط مستقیمی نگاه کند. در نظر کودک خطوط مستقیم ممکن است متحرک دیده شوند. اگر برای نوزادتان اسباب‌بازی می‌خرید توصیه می‌شود که اسباب‌بازی او را به یک یا دو مورد محدود کنید. وقتی به یکی از آن‌ها نگاه نمی‌کند جایش را با اسباب‌بازی دوم عوض کنید. رنگ‌های اصلی بچه‌ها را تحریک می‌کنند و رنگ‌های خفیف آرامش‌بخش هستند. در هر لحظه از روز رنگ‌هایی را مطابق با حالاتی که می‌خواهید فرزندتان داشته باشد انتخاب کنید. مثلاً اگر زمان خوابیدنش فرا رسیده است، رنگ‌های قرمز و سیاه را در معرض دیدش قرار ندهید.

زمان کنترل کردن سر و گردن
وقتی کودک شما به موقعیتی می‌رسد که می‌تواند سرش را بگرداند (یعنی در حدود دو ماهگی) و یا حتی سرش را کمی بلند کند (حدود سه ماهگی) روی چشمانش کنترل بهتری دارد. ممکن است در این زمان کودک به دست خود نگاه کند. در آزمایشگاه‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که حتی کودکان یک ماهه می‌توانند حالات چهره را تقلید کنند. مثلاً اگر مادر زبانش را درآورد کودک هم می‌تواند این کار را بکند، اگر مادر دهانش را باز کند، کودک هم می‌تواند همین کار را بکند.
بچه‌ها دوست دارند که سرشان را بگردانند و در حدود هشت ماهگی می‌توانند به‌طور سه بُعدی تماشا کنند. در این زمان کودک متوجه دست‌های خود می‌شود، که اغلب اتفاقی است. در این زمان کودک می‌تواند پیش‌بینی کند که در حرکت بعدی چه اتفاقی می‌افتد. در دو ماهگی بچه‌ها می‌توانند کسی را که روز قبل دیده‌اند شناسایی کنند. کودک به محض دیدن کسی که دیروز دیده است، علائمی حاکی از خوش‌حالی مخابره می‌کند.
کودک در هفته هشتم زندگی‌اش می‌تواند با دیدن اشخاصی که قبلاً دیده لبخند بزند. در این زمان می‌توانید برای او نقاشی‌های دایره‌ای شکل و تصاویر ساده مانند خانه و یا صورت نقاشی کنید. در ضمن می‌توانید در تخت او آیینه‌ای قرار دهید، به‌طوری که وقتی نوزادتان لبخند می‌زند کسی را ببیند که متقابلاً به او لبخند می‌زند. متوجه خسته شدن فرزندتان باشید. اگر غرولند کرد، بدانید که می‌گوید برای من، همین اندازه کافی است. قبل از این که صدای گریه‌اش بلند شود به نجات او بروید.

دستش را دراز می‌کند و با چنگ می‌گیرد
کودک، در سن ۳ تا ۴ ماهگی، دوست دارد که دستش را دراز کند و چیزی را بگیرد و بعد همه چیز مستقیماً در دهانش گذاشته می‌شود. حالا کودک شما می‌تواند چانه‌اش را بلند کند و سر و صداهایی از دهانش خارج کند. او بیش از هر کس دوست دارد که با شما بازی کند، اما در ضمن، این زمان مناسبی است که برای او اسباب‌بازی‌هایی بخرید که لمس کردنشان ساده باشد و احتمالاً صدایی از خود درآورند. وقتی کودک در این سن و سال از اسباب‌بازی خسته شد، آن را به‌راحتی به شما ابراز می‌کند. اسباب‌بازی را رها می‌کند، صدایی شبیه سرفه از گلویش بیرون می‌آورد و یا این‌که گریه را سر می‌دهد.

می‌تواند غلت بزند
توانایی چرخیدن به سمت یک پهلو، که در فاصله پایان سه ماهگی تا پنج ماهگی اتفاق می‌افتد، شروع تحرک پیدا کردن کودک است. تا به خود بیایید و متوجه شوید می‌بینید که کودک شما به هر دو سمت بدنش می‌چرخد و این تفریحی است که ادامه پیدا می‌کند. بچه در این زمان هنوز عاشق اسباب‌بازی‌هایی است که تولید صدا می‌کنند، اما می‌توانید برای سرگرم کردنش هر وسیله‌ای، مانند یک قاشق، را به او بدهید. این وسایل به شدت او را خوش‌حال می‌کند. به او یک بشقاب پلاستیکی بدهید تا بفهمید چگونه با آن بازی می‌کند. او حالا همچون یک دانشمند خردسال است که همه چیز را وارسی می‌کند.

می‌تواند بنشیند
بچه‌ها تا حدود شش ماهگی نمی‌توانند بنشینند. قبل از این زمان به خاطر سنگینی کردن سرشان توان نشستن ندارند. وقتی بچه‌ها به توانایی نشستن می‌رسند ادراکشان قوی‌تر می‌شود. دنیا از نگاه کودکی که می‌تواند بنشیند، به مراتب با دنیای قبلی او متفاوت است. در این زمان کودک می‌تواند اشیاء را از یک دست به دست دیگرش بدهد. می‌تواند ژست و حالت بگیرد. کودک حالا تحت تأثیر کنجکاوی خود به سمت اشیاء حرکت می‌کند. بگذارید آن‌طور که مایل است دنیای خود را سیاحت کند. کودک در این زمان می‌تواند سر، دست‌ها و تنه‌اش را کنترل کند، اما هنوز به مرحله کنترل پاها نرسیده است. در این مرحله هنوز بالاتنه کودک سنگین است و نمی‌تواند به‌راحتی آن‌چه را می‌خواهد به چنگ آورد.

او می‌تواند حرکت کند
وقتی کودک شما در حدود هشت تا ده ماهگی چهار دست و پا راه می‌رود، لازم است به اشیای در دسترس کودک خود رسیدگی دقیق بکنید و آن‌چه را ممکن است به او صدمه بزند از دسترسش دور کنید. این‌گونه، می‌توانید شرایطی فراهم سازید که کودک به‌راحتی محیط اطرافش را سیاحت کند. کودک شما در این سن و سال ممکن است بتواند با اهرم قرار دادن دست‌ها و پاها به حالت ایستاده درآید. بعضی از بچه‌ها ابتدا به شکل چهار دست و پا به عقب حرکت می‌کنند یا به دور خودشان می‌چرخند. علتش این است که پاهای‌شان توان جابه‌جایی دارد، اما سر و تنه‌شان هنوز سنگین‌تر از آن است که بتواند خود را با پاها هماهنگ سازد.
وقتی کودک شما به این مرحله می‌رسد دیگر آرام و قرار ندارد. البته هنوز از این‌که نوازش بشود لذت می‌برد، اما قبل از آن باید دنیای خود را سیاحت کند و انرژی طبیعی‌اش را مصرف کند. حالا راه‌های جدیدی برای صدا درآوردن پیدا می‌کند. کودک در فاصله ده ماهگی تا یک سالگی در موقعیتی قرار می‌گیرد که می‌تواند اشیاء را در کنار هم قرار دهد و حتی می‌تواند اسباب‌بازی‌اش را از روی زمین بردارد و در جعبه اسباب‌بازی‌هایش قرار دهد. در این زمان می‌تواند برخی از اشیاء را از زمین بردارد، زیرا کودک در این زمان می‌تواند انگشت شست و سبابه خود را به‌کار گیرد.
نکته: مراقب باشید که آن‌چه کودک شما با آن بازی می‌کند قابل شستن باشد. مراقب باشید که اشیاء در دسترس کودک شما برنده و تیز نباشند. مراقب باشید چیزی در دسترس کودک شما قرار نداشته باشد که چون آن را به دهان بگذارید، در گلویش گیر کند.
در حالی که کودک شما فضای فعالیت خود را بسط می‌دهد همچنان به این نکته توجه کنید که او یک فرد و یک انسان منحصر به فرد است و لزوماً کاری را که کودک خواهر شما انجام می‌دهد انجام نخواهد داد. ممکن است بیشتر یا کمتر از کودک خواهر شما فعال باشد. او یک انسان است و رفتارهای مختص به خودش را دارد. اگر از کودک خود حراست کنید، به او بهاء بدهید و به شخصیتش احترام بگذارید به شکوفایی خواهد رسید، هم‌چنان در حرکت خواهد بود، مهارت‌های جدید را فرا خواهد گرفت و هرگز، ولو برای لحظه‌ای، جز اسباب شگفتی شما کار دیگری نخواهد کرد.