احکام شیردهی – آیت الله مکارم شیرازی

احکام شیردهی – آیت الله مکارم شیرازی
مسائل
مسئله ۲۱۰۸: هرگاه زنی کودکی را با شرایطی که در مسائل آینده گفته می‌شود شیر دهد، آن زن به حکم مادر اوست و آن مرد که شیر مربوط به اوست به حکم پدر او، پدر آن مرد به حکم جد و مادرش به حکم جده و برادرش عمو و خواهرش عمه و فرزندانش برادر و خواهر او محسوب می‌شوند، هم‌چنین پدر آن زن به حکم جد مادری و مادرش جده مادری و برادرش دایی و خواهرش خاله، هم‌چنین دختری را که زن شیر داده بر شوهر او حرام است (به شرط این که با آن زن نزدیکی کرده باشد) و نیز انسان نمی‌تواند با مادر رضاعی زن خود ازدواج کند زیرا به حکم مادر زن اوست. و به عبارت دیگر هنگامی که بچه‌ای را با شرایطی که می‌آید شیر دهد آن بچه به این عده محرم می‌شود: ۱- خود آن زن و او را مادر رضاعی می‌گویند. ۲- شوهر آن زن که شیر مربوط به اوست و او را پدر رضاعی گویند. ۳- پدر و مادر آن زن هر چه بالا روند، اگر چه پدر و مادر رضاعی او باشند. ۴- بچه‌هایی که از آن زن به دنیا آمده‌اند یا به دنیا می‌آیند. ۵- بچه‌های اولاد آن زن هر چه پایین روند چه از اولاد او به دنیا آمده، یا اولاد او آن‌ها را شیر داده باشند. ۶- خواهر و برادر آن زن اگر چه رضاعی باشند. ۷- عمو و عمه آن زن اگر چه رضاعی باشند. ۸- دایی و خاله آن زن اگر چه رضاعی باشند. ۹- اولاد شوهر آن زن که شیر مربوط به اوست هر چه پایین روند، اگر چه اولاد رضاعی او باشند. ۱۰- پدر و مادر شوهر آن زن که شیر مربوط به آن شوهر است هر چه بالا روند. ۱۱- خواهر و برادر شوهری که شیر مربوط به اوست اگر چه خواهر و برادر رضاعی او باشند. ۱۲- عمو و عمه و دایی و خاله شوهری که شیر مربوط به اوست هر چه بالا روند اگر چه رضاعی باشند، هم‌چنین عده دیگری (که در مسائل بعد گفته می‌شود) به واسطه شیر دادن محرم می‌شوند.
احکام شیر دادن
مسئله ۲۱۰۹: هرگاه زنی بچه شیرخواری را با شرایطی که بعداً می‌آید شیر دهد پدر آن بچه نمی‌تواند با دخترهایی که از آن زن به دنیا آمده‌اند ازدواج کند و نیز بنا بر احتیاط واجب نمی‌تواند دختر شوهری را که شیر مربوط به اوست به ازدواج خود درآورد، بلکه احتیاط واجب آن است که با دخترهای رضاعی او نیز ازدواج نکند، ولی ازدواج با دخترهای رضاعی آن زن از شوهر دیگر مانعی ندارد.
مسئله ۲۱۱۰: هرگاه زنی بچه‌ای را با شرایط که بعداً می‌آید شیر دهد شوهر آن زن که شیر مربوط به اوست به خواهرهای آن بچه محرم نمی‌شود، ولی احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج نکند، هم‌چنین خویشان شوهر با خواهر و برادر آن بچه محرم نمی‌شوند.
مسئله ۲۱۱۱: هرگاه زنی کودکی را شیر دهد به برادرهای آن بچه محرم نمی‌شود و نیز خویشان آن زن به برادر و خواهرهای بچه‌ای که شیر خورده محرم نمی‌شوند.
مسئله ۲۱۱۲: پسر نمی‌تواند با دختری که مادر یا مادربزرگ او آن دختر را شیر کامل داده ازدواج کند، و نیز اگر زن پدر انسان از شیر مربوط به پدر او دختری را شیر داده باشد پسر نمی‌تواند با آن دختر ازدواج نماید.
مسئله ۲۱۱۳: انسان با دختری که خواهر انسان یا زن برادر او از شیر مربوط به برادرش او را شیر کامل داده باشد محرم است و نمی‌تواند با او ازدواج کند و هم‌چنین اگر خواهرزاده یا برادرزاده یا نوه خواهر یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.
مسئله ۲۱۱۴: زن نباید بچه دختر خود را شیر کامل دهد چرا که آن دختر به شوهر خود حرام می‌شود، هم‌چنین اگر بچه‌ای را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد شیر دهد، ولی مانعی ندارد که فرزند پسرش را شیر دهد.
مسئله ۲۱۱۵: هرگاه زن پدر دختری، بچه شوهر آن دختر را از شیر مربوط به آن پدر شیر دهد آن دختر به شوهر خود حرام می‌شود، خواه بچه از همان دختر یا از زن دیگر شوهر او باشد.
شرایط شیر دادنى که سبب محرم شدن است :
مسئله ۲۱۱۶: هرگاه زنی کودکی را شیر دهد با نُه شرط سبب محرم شدن خواهد بود: ۱- شیر از ولادت باشد، بنابراین اگر پستان بدون تولد فرزندی شیر پیدا کند و کودکی از آن بنوشد سبب محرمیت نمی‌شود. ۲- بچه از زن زنده شیر بخورد، پس اگر پستان زن مرده‌ای را به دهان بگیرد و شیر بخورد اثری ندارد. ۳- شیر آن زن از حرام نباشد، بنابراین اگر شیر بچه‌ای را که از زنا به دنیا آمده به بچه‌ای بدهند به کسی محرم نمی‌شود. ۴- شیر را از پستان بمکد، ولی احتیاط واجب آن است اگر شیر را در گلوی بچه بریزند با آن زن و محارم او ازدواج نکند. ۵- شیر را با چیز دیگر مخلوط نکنند. ۶- شیر مربوط به یک شوهر باشد، بنابراین اگر زنی را که دارای شیر است طلاق دهد بعد شوهر دیگری کند و از او باردار شود و تا موقع وضع حمل شیری که مربوط به شوهر اول داشته باقی بماند و مثلاً کودکی را هشت دفعه از شیر مربوط به شوهر اول و هفت دفعه از شیر مربوط به شوهر دوم شیر دهد آن کودک به کسی محرم نمی‌شود، هم‌چنین اگر زنی از شیر مربوط به شوهر اول کودکی را به طور کامل شیر دهد و بعد از شیر مربوط به شوهر دوم کودک دیگری را شیر دهد آن دو به یکدیگر محرم نمی‌شود. ۷- کودک به واسطه بیماری شیر را قی نکند، ولی احتیاط واجب آن است در این صورت کسانی که به واسطه شیر دادن به آن بچه محرم می‌شوند با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. ۸- کودک پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز (به طوری که در مسئله بعد خواهد آمد) شیر کامل بخورد، یا آن مقدار شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است و احتیاط مستحب آن است که اگر ده مرتبه شیر بخورد کسانی که به واسطه شیر خوردن با او محرم می‌شوند با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه نیز به او ننمایند. ۹- دو سال کودک تمام نشده باشد، بنابراین بعد از تمام شدن دو سال اگر به او شیر دهند به کسی محرم نمی‌شود، حتی اگر پیش از تمام شدن دو سال چهارده مرتبه و بعد از آن یک مرتبه شیر بخورد با کسی محرم نمی‌شود، ولی اگر از موقع زاییدن زن بیش از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه‌ای را شیر دهد احتیاط واجب آن است که با زنانی که به واسطه شیر خوردن با او محرم می‌شوند ازدواج نکند و نگاه محرمانه هم ننماید.
مسئله ۲۱۱۷: همان‌طور که در مسئله سابق گفته شد اگر کودکی یک شبانه‌روز شیر زنی را بخورد باعث محرمیت می‌شود، ولی باید در بین یک شبانه‌روز، غذا یا شیر زن دیگری را نخورد، مگر این‌که غذا به قدری کم باشد که به حساب نیاید، هم‌چنین در بین پانزده مرتبه شیر خوردن باید شیر زن دیگری را نخورد، و در هر مرتبه باید به قدری بخورد که سیر شود و بنا بر احتیاط دو دفعه به طور ناقص، نه دو دفعه حساب می‌شود و نه یک دفعه.
مسئله ۲۱۱۸: هرگاه زنی از شیر مربوط به یک شوهر چندین بچه را شیر دهد همه آنان به یکدیگر و به شوهر و زنی که آنان را شیر داده محرم می‌شوند و نیز هرگاه کسی دارای چند همسر است، هر کدام از آنان بچه‌ای را شیر کامل دهد، آن بچه‌ها به یکدیگر و به آن مرد و به همه آن زنان محرم می‌شوند.
مسئله ۲۱۱۹: هرگاه زنی از شیر مربوط به یک شوهر پسر و دختری را شیر کامل دهد آن‌ها به هم محرم می‌شوند، ولی خواهر و برادر آن‌ها به یکدیگر محرم نمی‌شوند.
مسئله ۲۱۲۰: مرد نمی‌تواند بدون اذن همسر خود با خواهرزاده یا برادرزاده رضاعی زن خود ازدواج کند و نیز احتیاط واجب آن است که اگر با پسری (العیاذ بالله) لواط کرده با دختر و خواهر مادر رضاعی آن پسر ازدواج نکند.
مسئله ۲۱۲۱: اگر زنی برادر کسی را شیر دهد به او محرم نمی‌شود، اگر چه احتیاط مستحب آن است که با او ازدواج نکند.
مسئله ۲۱۲۲: مرد نمی‌تواند با دو خواهر اگرچه رضاعی باشند ازدواج کند و اگر دو زن را عقد کند بعد بفهمد خواهر بوده‌اند عقد اولی صحیح و دومی باطل است و اگر عقد در یک وقت بوده هر دو باطل است.
مسئله ۲۱۲۳: اگر زن از شیر مربوط به شوهر خود کسانی را که در زیر گفته می‌شود شیر دهد شوهرش بر او حرام نمی‌شود، ولی بهتر است این کار را نکند: ۱- برادر و خواهر خودش را. ۲- عمو و عمه و دایی و خاله خودش را. ۳- عمو زاده و دایی زاده خود را. ۴- برادر زاده خود را. ۵- برادر شوهر یا خواهر شوهر خود را. ۶- خواهر زاده خود، یا خواهر زاده شوهرش را. ۷- عمو و عمه و دایی و خاله شوهرش را. ۸- نوه زن دیگر شوهر را.
مسئله ۲۱۲۴: هرگاه زنی دختر عمه یا دختر خاله کسی را شیر دهد به او محرم نمی‌شود، ولی احتیاط مستحب آن است که با او ازدواج نکند.
مسئله ۲۱۲۵: مردی که دو همسر دارد اگر یکی از آن دو همسر، فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد زنی که فرزند عموی او شیر خورده به شوهر خود حرام نمی‌شود.
آداب شیر دادن
مسئله ۲۱۲۶: هیچ کس برای شیر دادن فرزند بهتر از مادر و سزاوارتر از او نیست و بهتر است در برابر شیر دادن مزدی از شوهر خود نگیرد، ولی حق دارد بگیرد و اگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد شوهر می‌تواند بچه را از او گرفته به دایه دهد.
مسئله ۲۱۲۷: در روایات آمده است دایه‌ای را باید برای طفل انتخاب کرد که دارای عقل و ایمان و عفت و صورت نیکو باشد و از گرفتن دایه کم عقل یا غیرمؤمنه یا بدصورت و کج خلق یا زنازاده خودداری شود و هم‌چنین از انتخاب دایه‌ای که بچه او از زنا به دنیا آمده و شیرش شیر زنازاده است پرهیز شود.
مسائل متفرّقه شیر دادن
مسئله ۲۱۲۸: خوب است زن‌ها هر بچه‌ای را شیر ندهند، زیرا ممکن است فراموش کنند به چه کسانی شیر داده‌اند و بعداً دو نفر محرم با یکدیگر ازدواج کنند، مخصوصاً در این ایام که با وجود امکان استفاده از شیر خشک و امثال آن، کمتر ضرورتی برای شیر دادن به بچه‌های دیگر وجود دارد.
مسئله ۲۱۲۹: کسانی که به واسطه شیر خوردن با یکدیگر خویشاوند می‌شوند مستحب است یکدیگر را احترام کنند، ولی حقوق خویشاوندی ندارند و از یکدیگر ارث نمی‌برند.
مسئله ۲۱۳۰: مستحب است در صورتی که ممکن باشد بچه رادوسال تمام شیر بدهند.
مسئله ۲۱۳۱: زن مى‌تواند بدون اجازه شوهر بچه دیگرى را شیر دهد، به شرط آن که حق شوهر از بین نرود، ولى جایز نیست بچه‌اى را شیر دهد که به واسطه شیر دادن آن بچه نسبت به شوهر خود حرام شود.
مسئله ۲۱۳۲: هرگاه مردی بخواهد زن برادرش به او محرم شود می‌تواند دختر شیرخواری را با اجازه ولی او به عقد موقت خود درآورد و در همان حال زن برادرش آن دختر را شیر کامل دهد و بنا بر احتیاط واجب باید مدت عقد موقت به قدری باشد که دختر به حد قابلیت بهره‌گیری جنسی برسد و چنین عقدی موافق مصلحت دختر نیز باشد.
مسئله ۲۱۳۳: شیر دادنی که علت محرم شدن است به دو چیز ثابت می‌شود:     اول: خبر دادن عده‌ای که انسان از گفته آن‌ها یقین پیدا کند. دوم: شهادت دو مرد عادل یا چهار زن عادل، بلکه احتیاط واجب آن است که به شهادت یک مرد با یک زن هم اکتفا کند، ولی شاهدها باید شرایط شیر دادن را هم بگویند، مثلاً بگویند ما دیده‌ایم که فلان بچه پانزده بار از پستان فلان زن شیر کامل با شرایطی که گفته شده خورده است و اگر بدانیم همه آن‌ها شرایط را می‌دانند و در آن توافق دارند، شرح دادن آن لازم نیست.
مسئله ۲۱۳۴: هرگاه ندانند آیا کودک به مقداری که سبب محرم شدن است شیر خورده یا نه، محرم بودن ثابت نمی‌شود باید یقین حاصل شود.

استفتائات
پرسش: آیا خواهر می‌تواند به برادر و خواهر خود شیر دهد؟
پاسخ: اشکالی ندارد.

پرسش: آیا نوه‌هاى مادر رضاعى بر شیرخوار محرم مى‌باشند؟
پاسخ: بچه‌های اولاد آن زن هر چه پایین روند چه از اولاد او به دنیا آمده، یا اولاد او آن‌ها را شیر داده باشند محرمند.

پرسش: اگر خواهرى بچه‌هاى خواهر خود را شیر دهد، آیا این خواهر به شوهر خواهرش محرم مى‌شود؟ در ضمن حکم فرزندان او چه خواهد بود؟
پاسخ: هرگاه زنی کودکی را با شرایط کامل شیر دهد، آن زن به حکم مادر اوست و آن مرد که شیر مربوط به اوست به حکم پدر او، پدر آن مرد به حکم جد و مادرش به حکم جده و برادرش عمو و خواهرش عمه و فرزندانش برادر و خواهر او محسوب می‌شوند، همچنین پدر آن زن به حکم جد مادری و مادرش جده مادری و برادرش دایی و خواهرش خاله، هم‌چنین دختری را که زن شیر داده بر شوهر او حرام است: ‏‫شرط این که با آن زن نزدیکی کرده باشد) و نیز انسان نمی تواند با مادر رضاعی زن خود ازدواج کند زیرا به حکم مادر زن اوست.و به عبارت دیگر هنگامی که بچه‌ای را با شرایطی که می‌آید شیر دهد آن بچه به این عده محرم می‌شود:‬‬‬‬‬‬‬
۱: خود آن زن و او را مادر رضاعی می‌گویند.
‏‫۲: شوهر آن زن که شیر مربوط به اوست و او را پدر رضاعی گویند.‬‬‬‬‬‬‬
۳: پدر و مادر آن زن هر چه بالا روند، اگر چه پدر و مادر رضاعی او باشند.
۴: بچه هایی که از آن زن به دنیا آمده اند یا به دنیا می آیند.
۵: بچه‌های اولاد آن زن هر چه پایین روند چه از اولاد او به دنیا آمده، یا اولاد او آن‌ها را شیر داده باشند.
‏‫۶: خواهر و برادر آن زن اگر چه رضاعی باشند.‬‬‬‬‬‬‬
۷: عمو و عمه آن زن اگر چه رضاعی باشند.
۸: دایی و خاله آن زن اگر چه رضاعی باشند.

۹: اولاد شوهر آن زن که شیر مربوط به اوست هر چه پایین روند، اگر چه اولاد رضاعی او باشند.
۱۰: پدر و مادر شوهر آن زن که شیر مربوط به آن شوهر است هر چه بالا روند.
۱۱: خواهر و برادر شوهری که شیر مربوط به اوست اگر چه خواهر و برادر رضاعی او باشند.
۱۲: عمو و عمه و دایی وخاله شوهری که شیر مربوط به اوست هر چه بالا روند اگر چه رضاعی باشند، همچنین عده دیگری که به واسطه شیر دادن محرم می شوند.

پرسش: اگر خانمى دختر برادر شوهر خود را شیر دهد آیا غیر از آن دختر، فرزندان دیگر دو برادر مى توانند با هم ازدواج کنند؟
پاسخ: این دختر به بچه‌هایی که از آن زن به دنیا آمده‌اند یا به دنیا می‌آیند محرم است.

پرسش: دختر بچه شیرخوارى، شیر خاله خود را مى‌نوشد؛ ولى نه به اندازه‌اى که باعث حرمت شود. آیا پسر این خاله مى‌تواند با آن دختر ازدواج کند؟
پاسخ: اگر به مقداری خورده که باعث محرمیت نمی‌شود اشکال ندارد.