درمان صرع و ام الصبیان کودکان با طب سنتی
صرع و ام الصبیان بیمارى است که عملکرد اعضای بدن را از نظر روانی مختل میکند. البته نه به طور کامل. این بیماری باعث تشنج و ایجاد رعشه و حرکات مختلف در اعضای بدن میشود و علت اینکه این بیماری تشنج کودکان نامیده میشود این است که بیشتر در کودکان به وجود میآید.
ام الصبیان که مادرزادی یا قرین ولادی نیز نامیده میشود در مرحله اول زندگی کودکان ظاهر میشود و از نشانههای آن فریاد و یا ترس شدید در هنگام خواب و تب بالا به علت کم خوابی است و از دهان کودک بویی ناخوشایند به مشام میرسد و دلیل آن نوشیدن بیش از حد شیر توسط نوزاد است به گونهای که معده او قادر به هضم آن نباشد.
نام ام الصبیان در طب سنتی به نوعی صرع یا صرع کودکان و غشی که همان بیماری اپیلپسیای یونانی است، اطلاق میشود. این بیماری در میان کودکان، از زمان شیرخوارگی تا چندسالگی، شیوع داشته و از مرضهای ناپایدار و موقت است.
صرع با کودکان نامگذاری میشود؛ زیرا بیشتر در کودکان به وجود میآید. به زبان یونانی «قاذون» یا «صبیانی» و همچنین «قسیا» نامیده میشود؛ چراکه حس و حرکت را از بین میبرد و بیماری «کاهنی» نیز نامیده میشود.
این بیماری در کودک از ناحیه ساق پا ایجاد میشود و بیمار احساس میکند که بادگرم و سردی به سمت مغز سرش متصاعد و در آستانه سخت شدن بیماری، چشمان او برجسته میشود یا به خاطر از بین رفتن حرکات ارادی و تشنج اعصاب چشمانش باز میماند و سیاهی چشم به سمت بالا میرود. همچنین به خاطر رطوبات رقیق مغز سر، هنگام فشارداده شدن به سمت چشمها، اشک جاری میشود. رنگ چهره بیمار به سیاهی میگراید. رنگ خون با طراوت و سرخ میشود و سردی و جامدی آن در ظاهر غلبه مییابد.
این بیمارى ام الصبیان نامیده شده است؛ زیرا اکثراً در کودکان به خاطر رطوبت مغز سرشان و ضعف اعصاب و پراشتهایی و بینظمی در خوردن غذا ایجاد میشود.
صرع بر دو گونه است، یک نوع آن مادرزاد است و کودک از بدو تولد به علت «مزاج» طبیعی غالب بر دماغ مرطوب و یا عفونت، به آن مبتلا میشود و نوع دوم اکتسابی بوده و کودک بعد از تولد به آن مبتلا میشود و در حالت اول از آن جهت طبیعی خوانده میشود که کودک در حالت ابتلا به آن متولد میشود و در حالت دوم از آن جهت عرضی به شمار میآید که این بیماری بعد از تولد به وجود میآید.
نوعی از صرع نیز به نام «ابلیمیا» وجود دارد که از نظر لغت یونانی عبارت است از تشنجی که مانع هوش و حواس و حرکت است و بدترین نوع صرع و کشنده است. این نوع تشنج بر خلاف سایر تشنجها که از صرع به وجود میآیند، از تشنج همه اعضاء بدن ایجاد میشود.
صرع یا از سر و یا از معده و یا از چیزی که از بعضی از اعضای حسی متصاعد میشود تا به مغز برسد ایجاد میشود. علامت آنچه از معده ایجاد میشود، لرزش و تپش قلب و سوزش معده است. پس هنگامی که خوردن بیمار به تعویق بیفتد ناآرام میشود.
این بیماری با رطوبت همراه است و در کودکان وجود دارد.
کودکان مبتلا به صرع اکثراً هنگام رشد از این بیماری نجات مییابند، مگر آنکه درمان بدی برای آنها به کار برند و اکثر اوقات علت این بیماری مزاج سردی است که بر مغز غلبه میکند و اکثر اوقات همراه با آن رطوبت است و آن صرعی است که از عضوی ناشی میشود که کمتر در معرض این بیماری است.
اگر صرع در زمانی باشد که کودک در حال رشد است این امر به خاطر اشتباهی است که در درمان او وجود داشته است و در این هنگام نباید منتظر بلوغ کودک شد، بلکه باید به درمان آن مبادرت ورزید.
هنگامی که فرد مبتلا به صرع روی زمین میافتد مانند مرده است و اضطراب آن کاهش مییابد که این بر افزایش «بلغم» در مغز دلالت میکند و با خارج شدن کف از دهانش و ریختن بر زمین سودای او آشکار میشود.
گفته شده است که صرع از «خلط بلغم» حاصل میشود و کم اتفاق میافتد که از «خلط سودا» باشد. که در کودکان مخصوصاً کودکان کوچکتر و نوجوانان و جوانان ایجاد میشود.
هنگامی که این بیماری بر کودکانی که قدرت درک پیدا کردهاند عارض شود، ادامه مییابد مگر آنکه به طور قوی به علاج آن بپردازید.
اگر بیماری قبل از آنچه گفته شد ایجاد شود در این وقت میتوان به ریشهکن شدن بیماری امیدوار بود.
أم الصبیانی که از خشکی ایجاد میشود، با تب شدیدِ سوزانِ خشک و رنگ پریدگی پوست همراه است. رنگ ادرار بیمار سفید بوده و کودکان اکثراً به خاطر رطوبت عصبشان از این بیماری هلاک میشوند.
گفته شده است که بیماری صرع در کودکان تا سن بلوغ آشکار میشود و در جوانان و سالخوردگان کمتر ایجاد میشود. این بیماری در زنان و به خصوص دخترانی که به بلوغ نرسیدهاند به وجود میآید. در زمستان و بهار بیماری تحریک میشود و در نواحی شمال به خاطر تجمع رطوبت و در جنوب به خاطر رقیق شدن خلطها منتشر میشود.
نوع خوراک و ترس و روی زمین خوردن و فریاد ناگهانی و بوهای قوی و محرک، شدت بیماری را افزایش میدهد. از آن جهت هنگامی که «زفت» و همچنین «قفر» و «میعه» را دود بدهند بیمار غش میکند و در مکانهای بلند و مکانهای سربسته نیز تحریک میشوند. از نشانههای دیگر این بیماری درد و رنج شدیدی است که بیمار از این بابت دارد و آن به خاطر شدت و سوزش «ماده» (رطوبت) و تشنج است. ولی تشنج کمتر باعث درد و رنج می شود زیرا تشنج رنج و اذیت را برطرف میکند.
علت صرع
علت بیماری صرع مانع ناقصی است که در بطن مقدم از بطنهای دماغ (قسمت جلویی مغز) که در مجاری اعصاب حرکتی اعضای بدن قرار دارد، پدید میآید.
علت دیگر به وجود آمدن صرع سوء مزاج است.
گاهی علت پدید آمدن این بیماری از معده است.
و باید گفت علت صرع کودکان به خاطر رطوبات موجود در مغز سر آنها در ابتدای تولد است که بایستی این رطوبات از مغز بیرون بروند. گاهی این رطوبات وقتی جنین داخل رحم است و گاهی بعد از تولد به واسطه زخمهای سر و ورمها از بین میرود. اگر این رطوبات خارج نشود بنابراین از صرع گریزی نیست. در بیشتر موارد بیماری صرع با توجه به سن کودک اگر درمان نادرستی صورت نگیرد از بین میرود.
علت دیگر به وجود آمدن صرع پر شدن کامل درون مغز سر و همه اعصاب از «خلط» غلیظ است که در این حالت اعصاب، از عرض کشیده شده و طول آنها کوتاه میشود.
این «خلط» یا «بلغمی» است و یا «سوداوی». صرع به ندرت از «صفرا» ایجاد میشود؛ زیرا «صفرا» از نظر غلظت لطیف و رقیق است و به راحتی تجزیه میشود و مقدار آن در بدن کم است و امکان ندارد که از آن گرفتگی به خصوص در مغز، به وجود بیاید؛ مگر اینکه واقعاً مقدار آن زیاد باشد که این امر به ندرت اتفاق میافتد.
أم الصبیان نیز در کودکان از خشکی ایجاد میشود.
درمان صرع کودکان با طب سنتی
برای درمان مصروع یعنی کسی که دچار صرع شده است، اگر حرارت بدنش بالا است و حالت صرع قبل از «غلبه بلغم» ایجاد شود، شایسته است که اول با دارویی مسهل و ملین، دِماغ (مغز سر) او پاک شود. اگر بیمار کودک است و تحمل دارو ندارد از طریق «غرغره» و «مضمضه» کردن داروی تصفیه کننده دماغ (مغز سر) و بهتر کردن تغذیه او در چندین روز به درمان او مبادرت ورزید. پس از آن سرش را بتراشید و با «کَی» سرش را داغ کنید. با یک «کی» در وسط سر و با «کی» دیگر عقبتر از آن یکی، این کار را انجام دهید.
آنچه که در بیماری صرع، مخصوصاً صرع ناشی از بلغم مفید است این است که با دادن داروهایی مانند «غاریقون» و داروهای معطر خوشبو، در بیمار اسهال شدید ایجاد کنید.
داروی مفید دیگر برای صرع این است که:
بر روی «پانید سجزی» و مانند آن مقداری از «آب عنصل تر» ریخته شود و بر آن به اندازه نصف عنصل، «فلفل» و «زنجبیل» بپاشید. این مواد را به میزان 36 / 6 گرم به زن و مرد و به اندازه یک 18 / 3 گرم به کودک بدهید.
همچنین ترکیب زیر برای صرع مفید است:
«سکنجبین» تهیه شده از «سرکه عنصل» که کراهت زیادی نداشته باشد (یعنی دارای عوارض زیاد نباشد) ولی باید در هر حال با بعضی از داروهای معطر که بیمار به آنها تمایل دارد مانند «سنبل» و «میخک» و «عود» و «کندر» بدنش پاک شود.
این دارو به طور ویژه برای بیماری صرع مفید است:
یک «جزء» «اسطوخودوس» و یک «جزء» «سیسالیوس» و نصف «جزء» از«وج» و یک ششم «جزء» «زنجبیل» و «فلفل» و نصف «جزء» «عنصل کبابی» را با هم مخلوط کنید و با «بادام پوست کنده شده» بکوبید و با «عسل» یا «پانید» یا «شکر» به صورت معجون در بیاورید و مداوم برای بیمار استفاده کنید. برای کودکان معجون مذکور همراه با «شکر مذاب» استفاده شود.
گفته شده است که آویزان کردن چوب «فاونیا» به گردن کودک برای درمان بیمارى صرع در او مفید است. جوشانده گیاه «حالبی» نیز برای صرع کودکان مفید است.
«داروی مشک شیرین» نیز در درمان صرع کودکان استفاده میشود. ترکیبات این دارو چنین است:
«زرنباد»، «درونج» از هر کدام 18 / 3 گرم؛ «لولو» و «کهربا»، «مرجان» و «ابریشم ناب» از هر کدام 77 / 4 گرم؛ «بهمن قرمز» و «بهمن سفید» و «سنبل طیب» و «هِل» و «قَرَنفُل»، «جندبادستر» و «اشنه» از هر کدام به میزان 59 / 1 گرم؛ «زنجبیل» و «دارفلفل» از هر کدام 06 / 1 گرم، «مشک» هم به میزان 32 / 1 گرم را با هم مخلوط کرده و با «عسل شهد سفید روان» به صورت معجون درآورده و به بیمار بدهید.
«پوست فندق هندی» نیز اگر بخور داده شود برای صرع کودکان بسیار مفید است.
«معجون کاسکبینج» نیز برای صرع کودکان سودمند است که باید در بینی بیمار چکانده شود.
طرز تهیه معجون کاسکبینج به شرح زیر است:
«سلیخه»، «جفت افرید»، «لفاح»، «حرمل»، «دانه ابهل»، «زراوند بلند و گرد»، «مشک» و «عنبر» و «دانه بَلَسان» از هر کدام 73 / 12 گرم، «گل میخک» و «افرنجمشک» از هر کدام 40 / 76 گرم، 56 / 44 گرم «هل»، «قُسط تلخ»، «جوزبوا»، «هلیله زرد» و «أفیون» از هر کدام 46 / 25 گرم، «دارچین» و «زرنیخ زرد» و «سیاه دانه» و «بذر گل همیشه بهار زرد رنگ» از هر کدام 36 / 6 گرم، «سکبینج»، «زرنباد» و «درونج» و «میعه سائله» و «مر صاف» از هر کدام 83 / 31 گرم، «بسباسه» و «سعد» و «زعفران» و «کسرتا» و «نارمشک» و «دانه برگ بو یا دانه غار» از هر کدام 83 / 31 گرم، «مغاث» و «یبروح الصنم» از هر کدام 75 / 47 گرم، «مورد اسفرم» و «برگ آس» از هر کدام 55 / 9 گرم این مواد را باید با هم جمع کرده و کوبیده و سپس الک شود و با «عسل منزوع الرغوه» معجونی درست کنید و این شربت از 18 / 3 گرم تا 54 / 4 گرم بعد از شش ماه مورد استفاده قرار گیرد.
جالینوس در مقالهاش که درباره درمان بیماری صرع کودک است به «شربت عنصل» اشاره کرده و آن را ستوده است. وی گفته است کودکی که بیماری صرع دارد بعد از «تنقیه» و قبل از استفاده از این دارو (شربت عنصل) مقداری «افسنتین» یک یا دو مرتبه استفاده کند. سپس ترکیبات این شربت را چنین ذکر کرده است: سه «جزء» «عسل» و یک «جزء» «سرکه» باشد که این نسبت مفید است؛ و گواراترین آن بر حسب ترشی و شیرینی آن به این صورت است که: هفت جزء «عسل» و یک جزء «سرکه» باشد و شایسته است که این شربت جوشانده شود تا به خوبی آمیخته شده و مقدار «سرکه» کم شود.
اگر «جوجه پرستو» از لانهاش گرفته شود (کنایه از اینکه تازه باشد) و شکم آن شکافته شود پس در آن یا در لانهاش دو نوع سنگ، یکی سفید و دیگری قرمز یافت میشود. اگر سنگ قرمز را هنگامی که قسمتی از پوستش محکم شد و آن را به کودک آویزان کنید برای از بین بردن بیتابی کودکان مفید است. همچنین اگر سنگ سفید بر گردن کسی که مبتلا به بیماری صرع است آویزان شود مفید است و در همان وقت اثر میکند.
برای درمان بیماری صرع کودکان، استفاده مکرر از «سکنجبین» به منظور پاکسازی بدن او رها شدن کودک از آن کفایت میکند. غذای بیمار نیز گوشت پرندگان بدون چنگال مثلاً [«اردک»] باشد. و از گوشت چهارپایان و «بزغالههای نر» کباب شده و پخته شده با «شوید» و «تره» و در کنار آن سایر گوشتها و «ماهی» به او بدهید. در کل از هر چیزی که «خلط» را غلیظ میکند و هر نفخ دهنده که فضولات زیادی دارد و هضم و دفع آنها سخت است پرهیز کنید و هر روز از داروی «عنصل» بعد از پاکسازی بدن با «مسهل» خفیف به کودک داده شود که بعد از چهل روز کودک مبتلا به صرع بهبود مییابد.
«عنصل آبدار» را خرد کرده در ظرفی که در آن عسل است قرار گیرد و سر آنها را گِلی کنید و در گوشهای که مشرف به جنوب است در فصل تابستان گرم به مدت چهل روز هنگام طلوع کلب (صورت فلکی کلب) قرار دهید و هر روز این مواد را برگردانید تا همه نواحی آن گرم شود سپس هنگامی که دریافتید که عنصل آب انداخته است، آن را بگیرید و با «عسل» پاک و طاهر کنید و یک قاشق کوچک به کودک و یک قاشق بزرگ به بزرگسال بدهید؛ و میتوانید «پوست پیاز» را از آن گرفته و پیاز را کوبیده و سپس عصارهاش گرفته و با «عسل» مخلوط کنید. کسانی که «بصل العنصل» را ابتدا میپزند و عصاره آن را میگیرند قوت آن را از بین میبرند.
معجونی که برای درمان صرع مورد استفاده قرار میگیرد از چهار گیاه زیر تهیه میشود: «جنطیانا»، «حب الفار»، «زراوند» و «مر» به این معجون «تریاق اربعه» گفته میشود که دافع زهرها است و برای بیماری صرع مفید است.
بقراط در درمان بیماری صرع در کتاب فصولش مینویسد: کسی که به بیماری صرع مبتلا شده است تا قبل از بلوغ و با تغییر سن و تغییر محل سکونت و درمان، بیماریاش از بین میرود. بعد از این زمان از بین رفتن بیماری صرع به ندرت امکانپذیر است به همین منظور باید هنگامی که این بیمار کودک است و هنوز نمیتوان برای آنها داروی قوی تجویز کرد به درمان پرداخت زیرا زمانی که آنها به سن نوجوانی و جوانی برسند حرارت بدنشان زیاد شده و سردی آنها کم شود و رطوبت ما بین مغز سرشان خشک میشود. بنابراین باید در کودکی به این درمان اعتنا کرد:
اگر سن کودک از چهار سالگی بیشتر باشد، علاجش با «سعوطات» است. ترکیب یکی از آنها چنین است:
«جندبیدستر» و «جاوشیر» هر کدام 53 / 0 گرم، «صبر اسقطری» و «مر صاف» هر یک 59 / 1 گرم، مواد را با هم فراوان کوبیده و با «آب شاه دانه» به صورت معجون و به صورت حبههای کوچک مانند عدس در آورده و دو حبه از آن را با «آب مرزنجوش» در بینی «سعوط» شود و «عود فاوانیا» را که تأثیر مفید بسیار عجیبی بر این بیماری دارد بر گردن کودک آویزان کنید.
جالینوس در این باره میگوید: آویزان کردن «عود» به کودکی که آمادگی بیماری صرع دارد، باعث میشود که صرع نگیرد؛ و پیشگیری به حساب میآید.
کودک با غذاهای خوبی مانند گوشتهای پرندگانی نظیر «جوجه مرغ»، «تیهو» و «جوجه پرندگان» و «کبک» که به خوبی پخته شده باشد تغذیه شود و از انواع لبنیات و میوهها و «تمر» و «گردو» و سایر آنچه در سر بخار ایجاد میکند و باعث سردرد میشود امتناع شود؛ کودک بیمار را داخل حمام کنید و هنگام خروج از حمام مراقب کودک در برابر هوای سرد باشید و همچنین از نوشیدنیها و غذاهای سرد مزاج و آب سرد پرهیز کنید و «سکنجبین عسلی» یا «سکنجبین عنصلی» به قدر تحمل کودک به او بدهید.
در کل کودک باید با داروی گرم و لطیف درمان شود. اگر (بیمار) در سرزمین سردی است باید در صورت امکان به سرزمینی گرم منتقل شود و اگر این امر انجام شود با درمانی که وصف کردیم معالجه میشود و رسیدن به سن گرمی (نوجوانی و جوانی)، این بیماری را از بین میبرد. پس کسانی هم که بیماری مزمن دارند میتوان به این درمان بپردازند یعنی به سرزمینی که هوای آن ضد بیماریشان است منتقل شوند؛ چرا که آن هوا متلاشی کننده و تغییر دهنده بیماری است و منجر به درمان مناسبی میشود.
و اما کودکان ده تا یازده ساله که به سن نوجوانی و جوانی برسند باید با درمانی که از انواع غذاها و داروها و مواردی که گفته شد درمان شوند و در ابتدا به علائم بیماری توجه شود، اگر نبض بیمار بسیار سریع و زیاد بود و صورت و سایر قسمتهای بدنش به سرخی و درماندگی متمایل بود در صورتی که از نظر توانایی و موقعیت زمانی و غیره امکانپذیر باشد از «فصد» استفاده شود. در غیر این صورت از ناحیه دو ساق پا «حجامت» شود یا از ناحیه رگ پشت ستون فقرات «فصد» شود.
اگر «خون (دم)» «غلبه» نداشت و بیمار «غلبه بلغم» داشت پس بدن با داروی لطیف کننده و قطع کننده «بلغم» پاکسازی شود- به خصوص اگر از قبل «خلط بلغم» در معده حبس شده باشد- و «قی کردن» با آبی که در آن «ترب» و «شوید» و «پونه» و «سکنجبین عسلی» پخته شده است صورت گیرد؛ و این درمان قبل از اینکه بیماری برگشت کند باید حفظ شود. پس زمانی که این کار انجام شد به بیمار «حب اسطوخودوس» و «عود فاوانیا» داده شود.
همچنین بیمار «ایارج فیقرا» یا مقداری از «زوفای خشک» و «خردل» با «سکنجبین عسلی یا عنصلی» «غرغره» کند.
همچنین میتوانید یک معجون را قبل از «ایارجات» به بیمار بدهید که انجام این کار نفع عجیبی برای این بیماری دارد. ترکیبات این معجون چنین است: «سیسالیوس رومی» و «حب الغار» از هر کدام 10 / 19 گرم، «زراوند گرد» و «ریشه فاوانیا» از هر کدام 73 / 12 گرم و «جندبیدستر» و «اقراص عنصل» از هر کدام 36 / 6 گرم را به خوبی با هم بکوبید و با «عسل منزوع الرغوه» معجونی بسازید و هر روز 54 / 4 گرم از این معجون را همراه با 83 / 31 گرم «سکنجبین عنصل» به بیمار بدهید و هر روز 36 / 6 گرم «عاقرقرحا» که با «عسل» ترکیب شده باشد را به بیمار بدهید. سپس بیمار با آبی که در آن «اسطوخودوس» جوشیده شده است «قی» کند و این کار ادامه یابد.
استفاده از گیاه «فاوانیا» برای صرع کودکان مفید است.
گفته شده است اگر «فاوانیا» را با «سرکه» به خوبی بکوبند و با «روغن گل سرخ» ترکیب کنند و به بدن کودکانی که به أبلیمیا (بیماری صرع) مبتلا هستند بمالند برای آنها مفید است؛ و برای افراد مبتلا به صرع غذاهایی که شکم را نرم و جسم را لاغر میکند لازم است و از هر چیزی که شکم را پر و (بیمار را) چاق میکند اجتناب شود.
همچنین میتوان برای کودکان مقداری عود از گیاه «فاوانیا» را بگیرند و کودکان آن را استشمام کنند و گردن بند بزرگی که از این گیاه تهیه شده است را به گردن آنها آویزان کنند و همچنین آن را بخور دهند. بهترین خاصیت این گیاه زمانی است که مرطوب استشمام شود و به بیمار آویزان باشد.
در این امر که اگر بر کودکانی که بیماری صرع دارند گیاه «فاوانیا» به گردن آنها آویزان شود، امید به شفا یافتن آنها است و این کار نباید قطع شود و این امری حقیقی است که مردم به آن اطمینان دارند؛ چرا که خشک کننده قوی است.
چنانچه «فاوانیا» در چیزی محکم شود و به گردن کودکانی که صرع دارند آویزان شود شفا مییابند و تا زمانی که به آنها آویزان است دچار صرع نمیشوند. اگر از آن گردنبندی درست کنند و به گردن کودک مبتلا به صرع بیاویزند بیماری او از بین میرود و ارواح خبیث به او نزدیک نمیشوند.
همچنین اگر در بینی کودک «فاوانیا»ی محلول در «آب مرزنجوش» یا کمی از «مر» و «صبر» و «جندبیدستر» و «جاوشیر» محلول در «آب مرزنجوش» ریخته شود و به گردن او «فاوانیا» آویزان شود امید است صرع کودک زمانی که به سن بلوغ میرسد از بین برود.
برخی گفتهاند اگر شکوفه گیاه «اسطراطیقوس» را که رنگش متمایل به ارغوانی یا قرمزی و یا بنفش شده است توسط بیمار با آب نوشیده شود، برای بیماری خناق و صرع که در کودکان ایجاد میشود مفید است.
همچنین گفته شده است اگر کودکان از «پنیرمایه» بنوشند از بیماری صرع در امان میمانند.
در جای دیگر بیان شده است که اگر «شکوفه گیاه بنفشه» با «آب» نوشیده شود برای بیماری خناق و صرع به وجود آمده در کودکان مفید است.
همچنین اگر «جُند بیدستر» با یکی از روغنها مخلوط شده و ذوب شود و به سر کودکی که صرع دارد مالیده شود برای درمان بیماریاش مفید خواهد بود؛ و هنگامی که به داخل سوراخهای بینی کودک مالیده شود برای تشنج آنها که همان امالصبیان است سودمند است.
تجربهها نشان داده است اگر آب برگ گیاه «سذاب» در داخل سوراخهای بینی کودکان «طِلا» شود برای بیماری صرع که به أم الصبیان معروف است و بیشتر به آن مبتلا میشوند سودمند است.
جالینوس در مورد تغذیه کودک مبتلا به صرع گفته است: باید غذای او تقسیم شود؛ یک سوم آن را هنگام چاشت (حدود 8 تا 9 صبح) بخورد که شامل انواع حبوبات (نخود و لوبیا و ماش و عدس و باقلا و …) که ملین شکم باشد. یک سوم آن را میان وعده و یک سوم آن را موقع شام بخورد که شامل غذاهای مقوی باشد.
گفته شده است بیماری صرع کودکان و زنان و همه کسانی که کم خون هستند و رگهایشان به سرعت تنگ میشود کُشنده است. هنگامی که فرد مبتلا به صرع روی زمین میافتد مانند مرده میشود و اضطرابش کم میشود که این حالت دلیل بر افزایش «بلغم» در مغز اوست. با خارج شدن کف از دهانش و ریختن آن بر زمین سودای او آشکار میشود.
استفاده از داروهای مفید عطسهآور و نظایر آن این بیماری را کاهش میدهد و درمان آن را آسانتر میکند و اگر درمان بیمار را با گیاه «سداب» ادامه یابد این بیماری از بین میرود و برای آن مفید است.
اگر صرع از معده ناشی شود برای درمان از مواد «قیآور» استفاده کنید سپس «ایارج فیقرا» و بعد از آن داروهای مقوی برای دهانه معده استفاده شود. اگر صرع از بعضی از اعضای بدن ناشی شود آن عضو را ماساژ دهید تا تغییر رنگ بدهد و بر آن «ضماد» «خردل» بمالید و سرش را نگه دارید تا بخار را جذب کند. (منظور بالا نگهداشتن عضو است به نحوی که از سطح قلب بالاتر باشد.)
تجربه نشان داده است گیاه «عاقرقرحا» اگر کوبیده شود و با «عنصل» ترکیب شود و از آن یازده جرعه به بیمار نوشانده شود برای درمان صرع مفید است.
گفته شده است درمان صرعی که از «سوء مزاج» است آسان نیست و بیمار استفراغ نمیکند ولی سر با ماساژ و استفاده از «مرهمها» گرم میشود؛ و اگر 26 / 0 گرم «فلونیا» را کوبیده و در «روغن رازقی» و «شیر بانویی که دختر شیر میدهد» حل کنند و در بینی بیمار بچکانند برای صرع بسیار مفید است.
و «سکبینج» و همه پرندگان تلخ (گوشت) و «سعوطات» گرم برای این بیماری مفید است.
به گفته بعضی «سنگ ولادت» هنگامی که به گردن آویزان شود برای درمان بیماری صرع مفید است.
ام الصبیان کودکان از خشکی حاصل میشود درمان کودکی که پس از هفت سالگی تشنج شدیدتری داشته باشد که نمیتواند بر آن غلبه کند پس لازم است که او را آرام کنید و «شیر دوشیده شده» را بر سرش جاری کنید و «سعوطی» که از «روغن گل سرخ» و «کدو» و «بنفشه» و «شیر بانویی که دختر شیر میدهد» را در بینی او بچکانید و فرق قابل توجهی بین روغن و شیر نیست؛ و «گل خطمی» و «روغن بنفشه» و «دانه نازک گیاه کتان» را نرم کرده و «ضمادی» از آنها بسازید و بر همه مهرههای کمر و گردن بیمار قرار دهید و زمانی که آن موضع سرد شد با «روغن بنفشه سست کننده» آن را چرب کنید و با «ضماد» آن موضع را گرم سازید.
به گفته جالینوس «روغن بنفشه» نیز برای صرع و تشنج کودکان مفید است.
یعنی اگر «شکوفه گیاه بنفشه» با «آب» نوشیده شود برای درمان خناق و صرعی که در کودکان ایجاد و به آن أم الصبیان گفته میشود سودمند است.
برای کودکی که بیماری صرع دارد «سکنجبین» گرفته شده از «سرکه عنصل» یعنی «سکنجبین عنصلی» که ضرری برای عصب نداشته باشد مفید است.
هنگامی که «زهره لاک پشت» در بینی کودکان قرار داده شود برای صرع آنها مفید است.
«غرغره» کردن گیاه «آذریون» نیز ام الصبیان کودکان را اصلاح میکند.
هر گاه از «شاخ سمت چپ گاو» حلقه انگشتر درست شود و در دست چپ پوشیده شود برای درمان صرع و امالصبیان مفید است.
«طَلا به فتح (ط)» مرغوبترین ماده معدنی است که آفات و بیماریهایی را نیز از بین میبرد. به طور مطلق معتدل و لطیف است و گفته میشود که مرطوب است و مانع امالصبیان میشود.
«طَلای ناب و خالص» اگر به کودک آویزان شود برای بیقراری و گریه و زاری و بیماری صرع کودک مفید و مجرب است
«زمرد» نیز در بین سنگ معدنهای ارزشمند زمرد از نظر قابلیت چکشپذیری مانند طلا است؛ و همانند طلا مانع خشکی است. آویختن این سنگ امالصبیان را باطل میکند.
«بَخور» «تیغ جوجه تیغی» نیز برای درمان جنزدگی و امالصبیان مفید است.
آویزان کردن ذبح شده «هدهد» به درب، باعث از بین رفتن سحر و چشم زخم و امالصبیان میشود.
«عصاره برگ گیاه برنوف» نیز برای دردهای کودکان و صرعی که اطفال به آن مبتلا میشوند بسیار مفید است.
گفته شده است اگر کاسبرگ گیاه «سراج القطرب» را قبل از باز شدن شکوفه آن بردارند و آن را در میان تکهای از پارچه کتانی قرار دهند و با نخ پشمی معمولی از هفت رنگ محکم کنند. سپس به طفلی که به بیماری صرع مبتلا شده است آویزان کنند، بیماری او را از بین میبرد و تا زمانی که به او آویزان است بیماریش برنمیگردد.
اگر شب هنگام «فضله فاخته» به گردن کودک مبتلا به صرع آویخته شود برای او مفید است.
هنگامی که «آب برگ سداب» داخل بینی اطفال مالیده شود برای درمان صرعی که تعداد زیادی از آنها به آن مبتلا میشوند و به امالصبیان معروف است مفید میباشد.
درمان دیگر ام الصبیان با استفراغ «صفراء» از طریق (نوشیدن) «شربت آلوی سیاه» و «تمر هندی» همراه با «آب سرد» و تبدیل «مزاج» با استفاده از «شمومات» و «سعوطات» و «اطلیه» سرد مرطوب صورت میپذیرد. همچنین روی سر بیمار «شیر» بریزند و اعضای متشنج را هنگام شدت بیماری و بعد از آن ماساژ دهند. چنانچه «ماده» عمل کننده رقیق باشد و با «روغن» و «آب ولرم» مرطوب و ضعیف شود. در بسیاری از موارد صرع با تشنج محسوسی همراه نیست. این درمان برای همه انواع صرع است.
داروی «مسهل» برای بیماری صرع: گفته شده است که بیماری صرع چه بسا فقط با داروی «مسهل» درمان میشود. ابن ماسویه گفته است که: علامت صرعی که به سر اختصاص دارد تیرگی حواس و تار شدن چشم، ترس و هراس شدید است. علامت صرعی که از معده ناشی میشود اضطراب و سوزش معده است. صرعی که از بعضی از اعضای حسی [رودهها] منتشر میشود بیشتر در کودکان عارض میشود. پس اگر «سوداوی» باشد او را از ناحیه رگ پایین ساق پا و رگ بازو «فصد» کنند. و روزانه سه مرتبه از غذاهای مرطوب استفاده کنند. از داروی مسهل «افتیمون» استفاده کنند. و روزانه سه مرتبه از غذاهای مرطوب استفاده کنند؛ و با «آب نیمه گرم» بدنش را مرطوب کنند. صرعی که از معده ناشی میشود با چندین مرتبه استفاده از گیاه «صبر» شکم او را روان کنید؛ و با قرار دادن «محاجم» بر قسمتهای پایینی استخوان پهلو بدن او را پاکسازی کنید؛ و در اصلاح کردن معده به بیمار کمک کنید؛ و اگر از مغز باشد با ورزش به او کمک کنید و به نوشیدن «ایارج روفس» ادامه دهید؛ و عضوی را که شل شده است با داروهای گرم کننده عضو را «دلک» کنید و بیمار از امتلاء بر حذر باشد و استحمام را ادامه دهد.
گفته شده است: أم الصبیان تشنجی است که از خشکی ناشی میشود و کسی جز کودکان از آن نجات نمییابند و کودک مبتلا به آن زیاد گریه میکند و همراه با آن تب شدید و خشکی پوست و سنگینی زبان است که باید روی سرش «شیر تازه دوشیده شده» ریخته شود و در بینی او «سعوط» شود و بیمار در آبزن (تشت) پر از «شیر» و «آب» قرار گیرد و با روغن و لعابهای خوب [(مثل اسفرزه، انجیر)] ستون فقرات بیمار را بمالید.
در موقع شدت بیماری بالای موضع (متشنج) را باید محکم ببندید تا از انتشار «بادهای آلوده» به سمت مغز سر جلوگیری شود؛ و موضع را گرم کنید و این گرم کردن را حتی با حرارت آتش انجام دهید؛ چرا که تأثیر حرارت واقعی سریعتر از حرارتی است که بالقوه در «عاقرقرحا»، «شیطرج»، «حلتیت»، «فربیون» و «روغن بلسان» و غیره وجود دارد؛ و عضو متشنج را در «آب گرم» که حاوی «روغن بابونه» است فرو برید برای اینکه لطافت «ماده» از بین نرود و بر غلظت آنچه باقیمانده است، افزوده شود.
و اما در حالتی که بیماری شدید نیست، بدن را از «بلغم» پاک کنید؛ زیرا ماده لزجی که رگها را تنگ و مسدود میکند چیزی جز «بلغم» نیست؛ و سر را با نوشاندن «سکنجبین عنصلی» و «شربت اسطوخودوس» و استشمام «سداب» و «مشک» و «عنبر» و چرب کردن با «روغن پونه» تقویت و گرم کنید. سپس بعد از پاکسازی بدن و تقویت سر، آن موضع (عضو متشنج) را گرم کنید؛ زیرا ممکن است بیماری برانگیخته شود. قبل از تشدید بیماری برای گرم کردن عضو (متشنج) باید ابتدا بدن را پاکسازی کرد؛ زیرا عدم پاکسازی باعث جذب مواد زائد زیادی از بدن به سمت آن عضو میشود. همچنین باید مغز سر تقویت شود تا هنگامی که در معرض تشنج قرار میگیرد آنچه از عضو متشنج متصاعد میشود، نپذیرد.
در هنگام شدت بیماری اگر طبیعی است برای دفع کردن آن باید شتاب کرد. پس اگر پزشک به لطیف کردن «ماده» کمک کند و آن را رقیق سازد موفقیت او با «اطلیه»های زیر بیشتر است. «خردل»، «جندبیدستر»، «فلفل» با «عسل» و روغنهایی نظیر «روغن زیتون»، «روغن کرچک» و «سداب»، «گل شب بو» و «قسط».
و با «عسل بلادر»، «فضله کبوتر»، «شیره انجیر»، «کبیکج» یا «بالکی» موضع متشنج را زخم کنند و برای مدتی مانع از بهبودی آن بشوند؛ این عمل به خاطر این است که تمام «ماده» فاسد از آن ترشح کند و خارج شود، همچنین آن موضع را به شرط اینکه «ماده» به سمت آشکار شدن و سطح آمده باشد و برای «استفراغ» آن «حجامت» کنند. به جهت اینکه «ماده» خارج شود و به سمت دیگر حرکت نکند؛ و عضو (متشنج) را به منظور حرکت و جذب خون گرم کنند.
در کتاب جالینوس آمده است کودکی که حرارت و سردی شدید و بادهای سخت و صداهای هولناک و بادهای پراکنده و بیماری قند و اتساع رگهای ساق پا و قدم و سرگیجهها و تبها و خناقهای چرکین (دیفتری) و بیخوابی مفرط و غم و غصه و خشم و امثال آن در بدنش آثار شدیدی ایجاد کرده باشد، در این حالت بیماری صرع او ناگهان سخت میشود. در این حالت باید کودک را آرام و در جایی مستقر کرد تا اثر بیماری از بین برود و برای اینکه درمان با ملاطفت انجام گیرد تا در وقت سخت بیماری (بیمار) احساس امنیت کند و همه حرکاتش دفع شود و برای پاکسازی بدن در اول بهار کودک را با داروهایی که صرع را درمان میکند برای اسهال آماده و مهیا کنند.
سپس بدن کودک باید قبل از خستگی آن را آرام و راحت کنند و از ورزشزیاد پرهیز شود؛ چرا که باعث سردرد و سنگینی سر میشود و سر نباید آیزان باشد بلکه باید گردن افراشته باشد و حرکت اعضای پایینی بدن نباید زیاد باشد و اولاً به وسیله دستمال یا حولهای (بیمار را) مشت و مال دهند به این ترتیب که ابتدا از دو بازو شروع کنند سپس سینه، معده و ساق را مشت و مال دهند تا ماده به قسمت پایینی بدن جذب شود و بعد از ورزش و آرامش بدن سر را مشت و مال داده و شانه کنند. سپس در سه نوبت صبحانه، خوردن مقداری از حبوبات که شکم را ملین میکند (برای بیمار) استفاده شود و داروی ملین تا شب به تأخیر افتد و از سبزیهای خوراکی مانند «کاهو» و «قطف» و «یمانیه» و «ملوکیه» و «چغندر» و «کلم» و «تره» و «کرفس» اجتناب کنند و برای (بیمار) استفاده از میوههایی که شکم را روان میکند آزاد است و میوههایی مانند «سیب» و «بِه» که زیاد روان کننده نیستند استفاده نکنند و کلیه موادی که «بلغم» تولید میکنند از سبزیجات و میوهها و غذاها را حفظ کنند.
هر چند برای بیمار استفاده از چغندر و آنچه در ابتدا ذکر شد آزاد است، ولی عمده غذای (بیمار) نباید از آنها باشد بلکه مقداری از مواد مذکور را قبل از غذا برای ملین کردن شکم و خروج سریع فضولات به بیمار داده شود.