انواع شیر خشک و انتخاب شیر خشک مناسب

انواع شیر خشک و انتخاب شیرخشک مناسب
برای مادرانی که به خاطر عذر پزشکی نمی‌توانند به نوزاد خود شیر بدهند، انتخاب غذای مناسب برای کودک از اهمیت زیادی برخوردار است. با این که شیر مادر بهترین و سالم‌ترین ماده غذایی برای نوزاد است، در صورت نیاز می‌توان با اطمینان نسبی از انواع غذاهای کودک، مثل شیر خشک ، برای بیشتر نوزادان استفاده کرد.
اگر می‌خواهید کودک خود را با شیر خشک تغذیه کنید و دقیقاً نمی‌دانید چه شیر خشکی باید استفاده کنید و یا می‌خواهید شیر خشک کودکتان را تغییر دهید حتماً با متخصص کودکان مشورت کنید. متخصص کودکان با در نظر گرفتن وضعیت سلامت کودک، سن و موادغذایی لازم برای بدن می‌تواند بهترین توصیه را به شما بکند. هم‌چنین با زیر نظر گرفتن کودک از نظر واکنش به شیرخشک و علائم به‌وجود آمده به شما کمک می‌کند.
سعی نکنید حساسیت به شیر خشک را خودتان تشخیص دهید زیرا ممکن است مشکلی جدی را متوجه نشوید و یا کودکتان را از موادغذایی کافی محروم کنید.
فرمول‌های ساخت غذای کودک را می‌توان به سه گروه تقسیم کرد که به ترتیبِ حساسیت‌زایی عبارت‌اند از:
1 – غذایی که ماده اصلی آن‌ها شیر گاو، به اضافه مقداری پروتئینِ تعدیل شده شیر گاو است.
2 – غذایی که از آرد سویا و پروتئین سویا تهیه می‌شود.
3 – ترکیباتی آسان‌هضم و کاهش دهنده حساسیت ، که پروتئین آن قبلاً به روش شیمیایی هضم شده است تا خاصیت حساسیت‌زایی آن کاهش یابد. قیمت این نوع غذای کودک، زیاد و طعمش نامطبوع است.

شیرخشک گرفته شده از شیر گاو
شیرخشک گرفته شده از شیر گاو برای اکثر کودکان بهترین انتخاب است زیرا از نظر ترکیبات، نزدیک‌ترین به شیر مادر است.
ترکیب اصلی در اکثر شیر خشک های امروزی شیر گاو است ولی شیر گاو قبل از استفاده در شیرخشک به میزان زیادی تغییر داده می‌شود. غلظت پروتئین‌ها در شیر معمولی گاو بالا است و هضم این پروتئین‌ها برای نوزاد بسیار سخت است.
سازندگان شیر خشک برای حل این مشکل، کربوهیدرات (مواد قندی)، پروتئین و چربی شیر گاو را تغییر می‌دهند. همچنین انواع ویتامین از جمله اسیدفولیک (ویتامین B9) و مواد معدنی مانند روی و آهن را که در شیر معمولی گاو میزان آن‌ها کم است به آن می‌افزایند.
تمام شیرخوارانی که کل تغذیه آن‌ها از شیر مادر تأمین نمی‌شود باید از شیرخشک دارای آهن اضافی تغذیه شوند.
توصیه انجمن طب کودکان آمریکا این است که تمام کودکان سالمی که کل تغذیه آن‌ها از شیر مادر تأمین نمی‌شود باید تا یک سالگی شیر خشک دارای آهن اضافی مصرف کنند. بعضی از مادران به دلیل عوارضی نظیر یبوست و دیگر عوارض گوارشی تمایل چندانی به استفاده از شیر خشک های آهن‌دار ندارند ولی مطالعات نشان داده‌اند که یبوست را نباید ناشی از آهن دانست.
خطر ابتلا به کم‌خونی ناشی از کمبود آهن در شیرخوارانی که از شیرخشک های با آهن کم تغذیه می‌شوند بیشتر است. کم‌خونی سبب کمبود اکسیژن‌رسانی به بدن نوزاد می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که دریافت آهن کافی در سال اول زندگی تأثیر مهمی بر عملکرد آموزشی در سنین مدرسه دارد.

شیرخشک با منشأ سویا
سویا یک پروتئین گیاهی است که مانند شیر گاو برای هضم بهتر توسط شیرخواران تغییر داده شده و ویتامین‌ها و مواد معدنی به آن اضافه می‌شود. شیرخوارانی که به لاکتوز (نوعی قند که کربوهیدرات اصلی موجود در شیر مادر و شیر گاو است) حساسیت دارند، ممکن است به شیرخشک های با پایه سویا بهتر جواب دهند ولی تنها در صورتی باید از این نوع شیرخشک ها استفاده کرد که پزشک استفاده از آن‌ها را توصیه کند.
تقریباً نیمی از کودکانی که به شیر خشک گاو حساسیت دارند به شیر خشک سویا نیز حساس می‌باشند.
هم‌چنین، جذب کلسیم و مواد غذایی دیگر از شیر خشک سویا کمتر است، از این جهت باید از انواعی استفاده کرد که مواد غذایی بیشتری به آن‌ها اضافه شده است. بهترین کسی که می‌تواند شیر خشک مناسب را برای کودک تجویز کند پزشک است.
بیماری نارسایی لاکتاز
«نارسائی لاکتاز» یا «عدم تحمل لاکتوز»، نوعی عدم توانایی در سوخت و ساز و هضم لاکتوز یا قند شیر در بدن می‌باشد.
این بیماری به علت فقدان آنزیم لاکتاز در دستگاه گوارش، برای شکستن پیوندهای لاکتوز می‌باشد.
علائم عدم تحمل لاکتوز که البته در کودکان نادر است، عبارت‌اند از:
– درد و تورم شکم
– دفع گاز
–  اسهال
در صورتی که کودک چنین مشکلاتی داشته باشد باید به پزشک مراجعه کرد. بعضی علائم عدم تحمل لاکتوز و حساسیت به شیر گاو مشترک می‌باشند.
برای اطمینان باید به پزشک مراجعه کرد. پزشک برای تشخیص، احتمالاً از آزمایش مدفوع برای کنترل وجود بعضی اسیدها و مواد دیگر در مدفوع استفاده می‌کند.

کودکانی که مشکل دیگری ندارند معمولاً بعد از اسهال به‌طور موقت تحت رژیم شیر سویا قرار می‌گیرند. اسهال سبب تغییر آنزیم‌ها در روده کودک شده و هضم لاکتوز را بسیار مشکل می‌کند. این شایع‌ترین نوع عدم تحمل لاکتوز در شیرخواران است. تغذیه شیرخوار با شیر خشک سویا برای یک مدت، این فرصت را به آنزیم‌های روده می‌دهد که به حالت طبیعی برگردند.
هر چند برخی افراد معتقدند که شیرخشک های سویا در تسکین کودکان کولیکی مؤثرند ولی محققین شواهدی دال بر اثبات این ادعا پیدا نکرده‌اند.

شیرخشک های حاوی اسیدهای چرب
در مورد شیرخشک های حاوی اسیدهای چرب نظیر DHA و ARA هنوز اتفاق نظر وجود ندارد. در چند سال اخیر شیرخشک های حاوی این دو اسید چرب توجه زیادی را به خود جلب کرده‌ است. بعضی مطالعات چنین نتیجه‌گیری کرده‌اند که این افزودنی‌ها (که با غلظت بالایی در شیر مادر یافت می‌شوند) سبب تکامل بهتر مغز و سیستم بینایی می‌شوند ولی بعضی محققین نیز معتقدند که این مطالعات، مطالعاتی کوچک بوده‌اند و نمی‌توان بر اساس آن‌ها چنین نتیجه‌گیری کلی کرد.
هر چند شواهدی دال بر این که این افزودنی‌های جدید برای کودکان مضر باشند وجود ندارد ولی مطالعات دراز مدتی نیز در تأیید بی‌خطر بودن آن‌ها انجام نشده است. به همین دلیل انجمن طب کودکان آمریکا هنوز موضعی در قبال این که متخصصین کودکان باید شیرخشک های حاوی این مواد را برای شیرخواران سالم توصیه کنند یا نه، نگرفته است. شیرخشک های حاوی این مواد از شیرخشک های دیگر گران‌ترند ولی به نظر بیشتر محققین مفید بودن آن‌ها ثابت نشده است.

شیرخشک های دارای هیدرولاز
کودکانی که حساسیت شدید دارند باید از شیرخشک های مخصوص استفاده کنند. کودکانی که در هضم شیرخشک گاو یا سویا مشکل جدی دارند گاهی به شیرخشک های دارای هیدرولاز بهتر جواب می‌دهند. ( این شیرخشک ها بعضی اوقات تحت عنوان شیرخشک های کاهنده حساسیت خوانده می‌شوند هر چند ممکن است بعضی شیرخواران به این نوع شیرخشک ها نیز حساسیت داشته باشند.) شیرخشک های دارای هیدرولاز حاوی پروتئین‌های هیدرولیزه هستند. به عبارت دیگر پروتئین‌های موجود در این شیرخشک ها برای هضم بهتر قبلاً شکسته شده‌اند.
مشکلات گوارشی شدید به‌ویژه خون در مدفوع، استفراغ ، یا اسهال و یا دانه‌های قرمز رنگ روی پوست نوزاد ممکن است نشانه‌هایی از حساسیت به شیر باشند. در این صورت در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

نکاتی در مورد استفاده از شیرخشک
– هیچ‌گاه خودتان شیر خشک درست نکنید و همچنین چیزی به شیر خشک آماده نیفزایید مگر به دستور پزشک. شیر خشکی که در خانه تولید شود ممکن است برای شیرخوار خطرآفرین باشد. این شیر خشک حتی اگر از روی دستور خاصی هم درست شده باشد تمامی مواد غذایی مورد نیاز کودک را به میزان کافی ندارد و ممکن است سبب وزن نگرفتن یا سوءتغذیه شود.
– هیچ‌گاه نباید ویتامین، غلات، اسیدهای چرب، روغن زیتون، شیر گاو، شیر مادر، یا هر گونه ترکیبات دیگری به شیر خشک اضافه کرد مگر این که توسط پزشک تجویز شده باشد. مواد فراوان موجود در شیر خشک با دقت زیاد و میزان بسیار دقیقی با هم ترکیب شده‌اند و اضافه کردن مواد دیگر به آن ممکن است سلامتی کودک را به خطر اندازد. به‌ویژه روغن زیتون که ممکن است خیلی برای کودک خطرناک باشد زیرا زمانی که شیرخوار بر می‌گرداند روغن ممکن است وارد ریه‌ها شده و سبب آسیب جدی و دائمی به ریه‌ها و حتی مرگ شود. از آن‌جا که هضم شیر گاو برای شیرخواران مشکل است هیچ‌گاه تا قبل از یک سالگی شیر گاو را با شیر خشک مخلوط نکنید و یا آن را به تنهایی به شیرخوار ندهید. شیر مادر را نیز با شیر خشک نباید مخلوط کرد زیرا اگر شیرخوار تا آخر شیشه‌اش را نخورد مقداری از شیر مادر به هدر می‌رود.