احکام شیردهی – آیت الله وحید خراسانی

احکام شیردهی – آیت الله وحید خراسانی
مسائل
مسئله 2528: اگر زنی بچه‌ای را با شرایطی که در مسئله 2538 ذکر خواهد شد، شیر دهد، آن بچه به این عده محرم می‌شود: اول: خود آن زن، و او را مادر رضاعی می‌گویند. دوم: شوهر زن که شیر از اوست، و او را پدر رضاعی می‌گویند. سوم: پدر و مادر آن زن هرچه بالا روند، اگرچه پدر و مادر رضاعی او باشند. چهارم: بچه‌هایی که از آن زن به دنیا آمده‌اند، یا بعد به دنیا می‌آیند. پنجم: بچه‌های اولاد آن زن هرچه پایین روند، چه از اولاد او به دنیا آمده، چه اولاد او آن بچه‌ها را شیر داده باشند. ششم: خواهر و برادر آن زن اگرچه رضاعی باشند، یعنی به واسطه شیر خوردن با آن زن خواهر و برادر شده باشند. هفتم: عمو و عمه آن زن اگرچه رضاعی باشند. هشتم: دایی و خاله آن زن اگرچه رضاعی باشند. نهم: اولاد شوهر آن زن که شیر از آن شوهر است، هرچه پایین روند اگرچه اولاد رضاعی او باشند. دهم: پدر و مادر شوهر آن زن که شیر از آن شوهر است، هرچه بالا روند اگرچه رضاعی باشند. یازدهم: خواهر و برادر شوهری که شیر از اوست، اگرچه خواهر و برادر رضاعی او باشند. دوازدهم: عمو و عمه و دایی و خاله شوهری که شیر از اوست، هرچه بالا روند اگر چه رضاعی باشند، و نیز عده دیگری (که در مسائل بعد می‌آید) به واسطه شیر دادن محرم می‌شوند.
مسئله 2529: اگر زنی بچه‌ای را با شرایطی که در مسئله 2538 می‌آید شیر دهد، پدر آن بچه نمی‌تواند با دخترهای نسبی آن زن ازدواج کند، ولی جایز است با دخترهای رضاعی آن زن ازدواج کند، اگر چه احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج نکند و نیز نمی‌تواند دخترهای نسبی و رضاعی شوهری را که شیر از اوست برای خود عقد نماید، و در هر دو صورت چنان‌چه یکی از آن‌ها فعلاً زن او باشد، عقد او باطل می‌شود.
مسئله 2530: اگر زنی بچه‌ای را با شرایطی که در مسئله 2538 می‌آید شیر دهد، شوهر آن زن که صاحب شیر است به خواهرهای آن بچه محرم نمی‌شود، ولی احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج ننماید، و نیز خویشان شوهر به خواهر و برادر آن بچه محرم نمی‌شوند.
مسئله 2531: اگر زنی بچه‌ای را شیر دهد، به برادرهای آن بچه محرم نمی‌شود، و نیز خویشان آن زن به برادر و خواهر آن بچه محرم نمی‌شوند.
مسئله 2532: اگر انسان با زنى که دخترى را شیر کامل داده ازدواج کند و با آن زن نزدیکى نماید ، دیگر نمى‌تواند آن دختر را براى خود عقد کند.
مسئله 2533: اگر انسان با دخترى ازدواج کند، دیگر نمى‌تواند با زنى که آن دختر را شیر کامل داده ازدواج نماید.
مسئله 2534: انسان نمی‌تواند با دختری که مادر یا مادربزرگ او آن دختر را شیر کامل داده ازدواج کند، و نیز اگر زن پدر انسان از شیر پدر او، دختری را شیر داده باشد، انسان نمی‌تواند با آن دختر ازدواج نماید، و چنان‌چه دختر شیرخواری را برای خود عقد کند، بعد مادر یا مادربزرگ او آن دختر را شیر بدهد، یا زن پدر او آن دختر را از شیر پدر او شیر دهد، عقد باطل می‌شود.
مسئله 2535: با دختری که خواهر، یا زن برادر انسان از شیر برادر، او را شیر کامل داده نمی‌شود ازدواج کرد، و هم‌چنین است اگر خواهرزاده یا برادرزاده یا نوه خواهر یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.
مسئله 2536: اگر زنی بچه دختر خود را شیر کامل دهد، آن دختر به شوهر خود حرام می‌شود، و هم‌چنین است اگر بچه‌ای را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد شیر دهد، ولی اگر زنی بچه پسر خود را شیر دهد، زن پسرش که مادر آن طفل شیرخوار است بر شوهر خود حرام نمی‌شود.
مسئله 2537: اگر زن پدر دختری بچه شوهر آن دختر را به شیر پدرش شیر دهد، آن دختر به شوهر خود حرام می‌شود، چه بچه از همان دختر و چه از زن دیگر باشد.
شرایط شیردادنى که علت محرم شدن است
مسئله 2538: شیر دادنی که علت محرم شدن است هشت شرط دارد: اول: بچه شیر زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد اثر ندارد. دوم: شیر آن زن به ولادت بوده و از حرام نباشد، پس اگر شیری را که از زنا پیدا شده به بچه دیگر بدهند به واسطه آن شیر بچه به کسی محرم نمی‌شود. سوم: بچه شیر را از پستان بمکد پس اگر شیر را در گلوی او بریزند اثری ندارد. چهارم: شیر خالص باشد و با چیز دیگر مخلوط نباشد. پنجم: شیر از یک شوهر باشد، پس اگر زن شیر دهی را طلاق دهند، بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود و تا موقع زاییدن شیری که از شوهر اول داشته باقی باشد، و مثلاً هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اول و هفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوم به بچه‌ای بدهد، آن بچه به کسی محرم نمی‌شود. ششم: بچه شیر را قی نکند، و اگر قی کند  بنا بر احتیاط  باید کسانی که به واسطه شیر خوردن به آن بچه محرم می‌شوند با او ازدواج نکنند، و نگاه محرمانه هم به او ننمایند. هفتم: پانزده مرتبه یا یک شبانه روز (به‌طوری که در مسئله بعد می‌آید) شیر سیر بخورد، یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند: از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است، و اگر ده مرتبه به او شیر داده شود، احتیاط مستحب آن است که کسانی که به واسطه شیر خوردن به او محرم می‌شوند با او ازدواج نکنند، و نگاه محرمانه به او ننمایند. هشتم: دو سال بچه تمام نشده باشد، و اگر بعد از تمام شدن دو سال او را شیر دهند به کسی محرم نمی‌شود، بلکه اگر مثلاً پیش از تمام شدن دو سال هشت مرتبه و بعد از آن هفت مرتبه شیر بخورد به کسی محرم نمی‌شود، ولی چنان‌چه از موقع زاییدن زن شیرده بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچه‌ای را شیر دهد، آن بچه به کسانی که ذکر شد محرم می‌شود.
مسئله 2539: باید بچه در بین یک شبانه‌روز غذا یا شیر کس دیگر را نخورد، ولی اگر کمی غذا بخورد به قدری که عرفاً صدق نکند در بین غذا خورده، اشکال ندارد، و نیز باید پانزده مرتبه را از شیر یک زن بخورد و در بین پانزده مرتبه شیر کس دیگر را نخورد، و در هر دفعه شیر کامل  بدون فاصله بخورد، ولی اگر در بین شیر خوردن نفس تازه کند، یا کمی صبر کند که از زمان اولی که پستان در دهان می‌گیرد تا وقتی سیر می‌شود از نظر عرف حقیقتاً یک دفعه حساب شود، اشکال ندارد.
مسئله 2540: اگر زن از شیر شوهر خود بچه‌ای را شیر دهد، بعد شوهر دیگر کند و از شیر شوهر دوم هم بچه دیگری را شیر دهد، آن دو بچه به یکدیگر محرم نمی‌شوند، اگرچه بهتر است با هم ازدواج نکنند، ولی نگاه محرمانه به یکدیگر ننمایند.
مسئله 2541: اگر زن از شیر یک شوهر چندین بچه را شیر دهد، همه آنان به یکدیگر و به شوهر و به زنی که آنان را شیر داده محرم می‌شوند.
مسئله 2542: اگر کسی چند زن داشته باشد و هرکدام آنان با شرایطی که گذشت بچه‌ای را شیر دهد، همه آن بچه ها به یکدیگر و به آن مرد و به همه آن زن‌ها محرم می‌شوند.
مسئله 2543: اگر کسی دو زن شیرده داشته باشد و یکی از آنان بچه‌ای را مثلاً هشت مرتبه و دیگری هفت مرتبه شیر بدهد، آن بچه به کسی محرم نمی‌شود.
مسئله 2544: اگر زنی از شیر یک شوهر پسر و دختری را شیر کامل بدهد، خواهر و برادر آن دختر به خواهر و برادر آن پسر محرم نمی‌شوند.
مسئله 2545: انسان نمی‌تواند بدون اذن زن خود، با زن‌هایی که به واسطه شیر خوردن خواهرزاده یا برادرزاده زن او شده‌اند ازدواج کند، و نیز اگر مردی با پسری لواط کند، نمی‌تواند دختر و خواهر و مادر و بنا بر احتیاط واجب مادربزرگ و دختر دختر رضاعی آن پسر را برای خود عقد نماید، و هم‌چنین است  بنا بر احتیاط واجب در صورتی که لواط کننده بالغ نباشد یا لواط دهنده بالغ باشد، و در موارد احتیاط اگر عقدی بعد از لواط واقع شده است، احتیاط واجب آن است که طلاق داده شود.
مسئله 2546: زنی که برادر انسان را شیر داده به انسان محرم نمی‌شود، اگرچه احتیاط مستحب آن است که با او ازدواج نکند.
مسئله 2547: انسان نمی‌تواند با دو خواهر اگرچه رضاعی باشند  یعنی به واسطه شیر خوردن خواهر یکدیگر شده باشند  ازدواج کند، و چنان‌چه دو زن را عقد کند و بعد بفهمد خواهر بوده‌اند، در صورتی که عقد آنان در یک وقت بوده مخیر است هر کدام را بخواهد اختیار کند، و اگر در یک وقت نبوده، عقد اولی صحیح و عقد دومی باطل می‌باشد.
مسئله 2548: اگر زن از شیر شوهر خود کسانی را که ذکر می‌شود شیر دهد، شوهرش بر او حرام نمی‌شود، اگرچه بهتر آن است که احتیاط کنند: اول: برادر و خواهر خود را. دوم: عمو و عمه و دایی و خاله خود را. سوم: اولاد عمو و اولاد دایی خود را. چهارم: برادر زاده خود را. پنجم: برادر شوهر یا خواهر شوهر خود را. ششم: خواهر زاده خود یا خواهر زاده شوهرش را. هفتم: عمو و عمه و دایی و خاله شوهرش را. هشتم: نوه زن دیگر شوهر خود را.
مسئله 2549: اگر زنی دختر عمه یا دختر خاله انسان را شیر دهد، به او محرم نمی‌شود، ولی احتیاط مستحب آن است که از ازدواج با او خودداری کند.
مسئله 2550: مردی که دو زن دارد، اگر یکی از آن دو زن فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد، زنی که فرزند عموی او شیر خورده به شوهر خود حرام نمی‌شود.
آداب شیر دادن
مسئله 2551: برای شیر دادن بچه بهتر از هرکس مادر اوست، و سزاوار است که مادر برای شیر دادن فرزند از شوهر خود مزد نگیرد، و خوب است که شوهر مزد بدهد، و اگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد، شوهر می‌تواند بچه را از او گرفته و به دایه بدهد.
مسئله 2552: مستحب است دایه‌ای که برای طفل می‌گیرند دوازده امامی و دارای عقل و عفت و صورت نیکو باشد، و مکروه است کم عقل، یا بد صورت، یا بد خلق، یا زنا زاده باشد، و نیز مکروه است دایه‌ای بگیرند که بچه‌ای که دارد از زنا به دنیا آمده باشد.
مسائل متفرّقه شیر دادن
مسئله 2553: احتیاط مستحب آن است که زن‌ها به هر بچه‌ای شیر ندهند، زیرا ممکن است فراموش شود که به چه کسانی شیر داده‌اند و بعد دو نفر محرم با یکدیگر ازدواج نمایند.
مسئله 2554: سزاوار است کسانی که به واسطه شیر خوردن خویشی پیدا می‌کنند، یکدیگر را احترام نمایند، ولی از یکدیگر ارث نمی‌برند، و حقوق خویشاوندی که انسان با خویشان خود دارد برای آنان نیست.
مسئله 2555: مستحب است بچه را دو سال تمام شیر بدهند.
مسئله 2556: اگر به واسطه شیر دادن حق شوهر از بین نرود، زن مى‌تواند بدون اجازه شوهر بچه دیگران را شیر دهد، ولى جایز نیست بچه‌اى را شیر دهد که به واسطه شیر دادن به آن بچه به شوهر خود حرام مى‌شود. و اما آن‌چه مشهور فقها «اعلى الله مقامهم» فرموده اند که: «اگر مردى دختر شیرخوارى را براى خود عقد کرده باشد، زنش نباید آن دختر را شیر دهد، چون اگر آن دختر را شیر دهد، خودش مادر زن شوهرش مى‌شود و بر او حرام مى گردد» محل اشکال است، ولى دخترى را که شوهر عقد کرده بر او حرام مى‌شود، چه شیر از شوهر باشد، و چه شیر از غیر شوهر باشد و زن مدخوله باشد.
مسئله 2557: جمعی از فقها «اعلی الله مقامهم» فتوا داده‌اند که: «اگر کسی بخواهد زن برادرش به او محرم شود، باید دختر شیرخواری را مثلاً دو روزه برای خود متعه کند و در آن دو روز با شرایطی که در مسئله 2538 گذشت» زن برادرش آن دختر را شیر دهد، زیرا مادر رضاعی زن او می‌شود ولی این فتوا خالی از اشکال نیست.
مسئله 2558: اگر مرد پیش از آن‌که زنی را برای خود عقد کند بگوید: به واسطه شیر خوردن آن زن بر او حرام شده، مثلاً بگوید: شیر مادر او را خورده، چنان‌چه تصدیق او ممکن باشد، نمی‌تواند با آن زن ازدواج کند، و اگر بعد از عقد بگوید و خود زن هم حرف او را قبول نماید، عقد باطل است، پس اگر مرد با او نزدیکی نکرده باشد یا نزدیکی کرده باشد ولی در وقت نزدیکی کردن زن بداند بر آن مرد حرام است، مهر ندارد، و اگر بعد از نزدیکی بفهمد که بر آن مرد حرام بوده، شوهر باید مهر او را مطابق مهر زن‌هایی که مثل او هستند بدهد.
مسئله 2559: اگر زن پیش از عقد بگوید: به واسطه شیر خوردن بر مردی حرام شده، چنان‌چه تصدیق او ممکن باشد، نمی‌تواند با آن مرد ازدواج کند، و اگر بعد از عقد بگوید، مثل صورتی است که مرد بعد از عقد بگوید که زن بر او حرام است، و حکم آن در مسئله پیش گذشت.
مسئله 2560: شیر دادنی که علت محرم شدن است به دو چیز ثابت می‌شود: اول: یقین یا اطمینان پیدا کند. دوم: شهادت دو مرد عادل، یا یک مرد و دو زن، یا چهار زن که عادل باشند، ولی باید هر یک بر شرایط شیر دادن هم شهادت بدهند مثلاً بگویند: ما دیده‌ایم که فلان بچه بیست و چهار ساعت از پستان فلان زن شیر خورده و چیزی هم در بین نخورده، و هم‌چنین سایر شرط‌ها را که در مسئله 2538 گذشت شرح دهند.
مسئله 2561: اگر شک کنند بچه به مقداری که علت محرم شدن است شیر خورده یا نه، یا گمان داشته باشند که به آن مقدار شیر خورده، بچه به کسی محرم نمی‌شود، ولی بهتر آن است که احتیاط کنند.

استفتائات
پرسش: آیا خواهر می‌تواند به برادر و خواهر خود شیر دهد؟
پاسخ: بله می‌تواند.

پرسش: آیا نوه‌هاى مادر رضاعى بر شیرخوار محرم مى‌باشند؟
پاسخ: بله محرم می‌شوند.

پرسش: اگر خواهرى بچه‌هاى خواهر خود را شیر دهد، آیا این خواهر به شوهر خواهرش محرم مى‌شود؟
پاسخ: خیر محرم نمی‌شود.

پرسش: اگر خانمى دختر برادر شوهر خود را شیر دهد آیا غیر از آن دختر، فرزندان دیگر دو برادر مى توانند با هم ازدواج کنند؟
پاسخ: بله می‌توانند.

پرسش: دختر بچه شیرخوارى، شیر خاله خود را مى‌نوشد؛ ولى نه به اندازه‌اى که باعث حرمت شود. آیا پسر این خاله مى‌تواند با آن دختر ازدواج کند؟
پاسخ: اشخاصی که شیر کامل نخورده‌اند بنابر احتیاط واجب بهتر است با هم ازدواج نکنند.