مقدار شیرخشک و تعداد وعده های تغذیه

مقدار شیرخشک و تعداد وعده های تغذیه
برای تغذیه نوزاد معمولاً دو برنامه وجود دارد:
۱) تغذیه طبق تقاضا و اشتهای نوزاد
۲) تغذیه طبق برنامه ساعتی

در برنامه اول، بنابر اشتها و میل نوزاد به او شیر می‌دهند و در برنامه دوم، در فاصله معین و متناسب با وقت آزاد مادر و اشتهای نوزاد ، تغذیه صورت می‌گیرد.
روش دیگری نیز وجود دارد که ترکیبی از دو برنامه فوق است. به این معنی که به نوزاد در یک یا دو نوبت طبق برنامه ساعتی شیر می‌دهند و زمان بقیه وعده‌ها را اشتهای کودک تعیین می‌کند.
برنامه ساعتی برای تغذیه با شیر خشک بهتر است، زیرا شیر خشک دیرتر از شیر مادر هضم می‌شود و چون طبق وقت آزاد مادر تنظیم شده است، کار مادر را آسان می‌کند. ولی شیر دادن طبق تقاضای نوزاد، رضایت او را بهتر تأمین می‌نماید.
بیشتر مادران، ترکیبی از دو برنامه بالا را انتخاب می‌کنند. در چند هفته اول و در طول روز، اگر نوزاد بیش از چهار تا پنج ساعت بخوابد، او را برای شیر خوردن بیدار می‌کنند تا از بیداری و گرسنه شدن او در شب بکاهند. بهترین برنامه برای این مادران، وعده‌های کوچک و متعدد در طول روز و دو وعده در ساعت هفت و یازده شب می‌باشد.

اشتهای نوزاد
اشتهای کودک شما در روزهای مختلف تغییر می‌کند. در نخستین هفته‌های زندگی کودک، در شش بطری هر کدام ۱۰۰ میلی لیتر شیر بریزید و ببینید با اشتهای کودک مطابقت دارد یا خیر. همچنان که کودک وزن اضافه می‌کند، اغلب در پایان هر وعده شیر گریه می‌کند تا بیشتر بخورد، بنابراین به‌تدریج مقدار شیری را که در هر بطری می‌ریزید افزایش دهید. تا شش ماهگی کودک، مقدار شیر هر بطری را به ۲۰۰ میلی لیتر برسانید. به عنوان یک راهنمای تقریبی، به یاد داشته باشید که کودک به ازای هر کیلوگرم وزن بدنش نیاز به ۱۵۰ میلی لیتر شیر در ۲۴ ساعت دارد. (شیر لازم در هر وعده، بستگی به وزن و اشتهای نوزاد دارد.)
از آن‌جا که ترکیب انواع شیرخشک متفاوت است، بهتر است از راهنمایی و دستور مصرف روی قوطی شیر یا غذای کودک استفاده کنید.

نیاز نوزاد به آب
در شرایط معمولی نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، هیچ نیازی به آب اضافی ندارند. زیرا حدود ۸۷ درصد شیر مادر از آب تشکیل شده است. اما در صورت بروز ناراحتی‌هایی نظیر تب، استفراغ و اسهال ، دادن آب و مایعات به کودک تجویز می‌گردد.
در تغذیه مصنوعی بهتر است روزانه حداقل یک شیشه آب جوشیده سرد شده نیز به نوزاد بدهید. زیرا شیر تهیه شده غلیظ‌تر از شیر مادر می‌باشد. این آب اضافی، کار کلیه را آسان می‌کند و یبوستی را که در اثر تغذیه از بیشتر این شیرخشک‌ها به‌وجود می‌آید کاهش می‌دهد.

مکمل‌های غذایی (ویتامین‌ها و فلوراید)
شیر خشک و غذای کودک معمولاً حاوی کلیه ویتامین‌ها و املاح لازم جهت رشد نوزاد است.
باید دانست که نوزاد برای تأمین نیاز غذایی، تمام شیر یا غذایی را که به او می‌دهند مصرف کند، در غیر این صورت نیاز به ویتامین اضافی پیدا می‌کند. برای سلامت دندان‌ها نیز، مقداری فلوراید لازم است که اگر مقدار آن در آب شهر کافی نباشد، باید جداگانه تجویز شود.
نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند، از هنگام تولد یا حداقل از چهارماهگی، به آهن نیز احتیاج دارند. آهن برای ساختن گلبول‌های قرمز خون و جبران گلبول‌هایی که از بین می‌روند، لازم است. ممکن است تصور شود که آهن اضافه شده به غذای کودک تولید ناراحتی‌های گوارشی می‌کند، ولی مقایسه فرمول‌های غذایی دارای آهن با فرمول‌های بدون آهن نشان می‌دهد که این دو فرمول از نظر ناراحتی‌های گوارشی با هم تفاوتی ندارند. آهن اضافه شده به غذای کودک، معمولاً باعث سبز شدن رنگ مدفوع می‌شود که اهمیتی ندارد.

ناراحتی های گوارشی شیرخوار را نیز بخوانید.

پس از شش ماه تغذیه کودک با شیر خشک، شاید خوب باشد که به کودک آهن یا ویتامین A، C و D دارویی بدهید یا شاید نیاز به شیر خشک تکمیلی داشته باشد. رابط بهداشت شما را در این مورد راهنمایی خواهد کرد.
هیچ وقت چیزی به شیر کودک اضافه نکنید، حتی بیسکویت، چون شیر خشک از شیر گاو اصلاح شده تهیه می‌شود، در موارد بسیار نادری ممکن است موجب حساسیت شود. در این صورت اگر می‌توانید به تغذیه با شیر مادر بازگردید اما اگر این کار ممکن نیست به پزشک مراجعه کنید. ممکن است برای کودکتان شیر خشک تهیه شده با سویا تجویز شود، اما فقط باید تحت نظارت پزشکی مصرف شود.
شیر گوسفند یا بز نیز به اندازه شیر گاو احتمال ایجاد حساسیت دارد اگر مشکوک به واکنش حساسیتی در کودک هستید، به پزشک مراجعه کنید.

وقتی در خانه نیستید
اگر قرار است بیش از یکی دو ساعت خارج از خانه باشید، مقداری شیر مطابق معمول آماده کنید و در یخچال بگذارید تا سرد شود. بطری‌های سرد شده را همراه با چند کیسه یخ در یک جعبه پیک‌نیک عایق حرارت قرار دهید. شیر را به این صورت می‌توان تا هشت ساعت نگهداری کرد.
یک فلاسک پر از آب داغ نیز بردارید تا شیشه شیر کودک را در وقت لازم در آن قرار دهید تا گرم شود. هرگز شیر گرم را داخل فلاسک حمل نکنید، زیرا میکروب‌ها در آن رشد می‌کنند و ممکن است موجب ناراحتی دستگاه گوارش کودک شوند.
هنگامی که در خانه نیستید، استفاده از پاکت‌های شیر مایع آماده راحت‌تر است. چون این گونه شیر را به روش UHT حرارت شدید می‌دهند، کافی است در محلی خنک نگهداری شوند و استفاده از آن‌ها هیچ اشکالی نخواهد داشت. تعدادی شیشه و سرشیشه استریل در یک کیسه پلاستیکی بگذارید و با خود بردارید؛ هر وقت کودک شیر خواست در آن‌ها شیر بریزید و به کودک بدهید.

نوع شیر مناسب برای کودک
شیر خشک نوزاد: شیر گاو که به منظور شبیه شدن به شیر مادر اصلاح شده است. از ۶ ماهگی ممکن است کودک به مکمل آهن و ویتامین D نیازمند باشد. (از تولد تا پایان ۱۲ ماهگی)
شیر خشک تکمیلی: اختیاری، شیر گاو اصلاح شده برای اطفال بالای ۶ ماه. حاوی آهن و ویتامین D است. بنابراین مکمل این مواد لازم نیست. (از ۶ ماهگی تا پایان ۱۲ ماهگی)

شیر کامل گاو: از ۱۲ ماهگی به بعد به عنوان نوشیدنی اصلی کودک به کار رود. شاید به آهن و ویتامین D اضافی نیاز باشد. از ۶ ماهگی به بعد می‌توان آن را به شکل مخلوط با غلات به کودک داد. (از ۹ ماهگی تا پایان ۱۸ ماهگی)

انواع شیر خشک و انتخاب شیرخشک مناسب را نیز بخوانید.