ترتیب مراحل رشد در کودکان

ترتیب رشد در کودکان
همه کودکان مهارت‌های خود را با ترتیب یکسانی فرا می‌گیرند و پدر، مادر یا مربی نمی‌توانند ترتیب مراحل رشد کودک را تغییر دهند.
کودک ممکن است موضوعی را زودتر یا دیرتر از سن میانگین بیاموزد، و شاید مهارت‌های مربوط به یک زمینه را کُندتر از زمینه‌های دیگر بیاموزد. این مهم نیست، مهم فقط آن است که پیش‌رفت او مداوم، با آهنگ خاص خود او، از یک گام به گام بعدی صورت گیرد. تنها کاری که اطرافیان می‌توانند در این زمینه برای کودکان انجام دهند مراقبت و تشویق آن‌ها برای طی کردن مسیر رشدشان با سلامت کامل است.
رشد، یک پدیده مستمر است. ممکن است در بعضی زمینه‌ها کُند شود ولی هرگز متوقف نمی‌گردد.
امیر المؤمنین علیه‌السّلام در مورد این رشد مستمر فرموده‌اند:
«(قد) پسر بچه هر سال (به اندازه) چهار انگشت خودش بلند می‌شود.»

گاهی به نظر می‌رسد که رشد کودک در زمینه‌های خاصی پیش‌رفت بیشتری نشان می‌دهد اما در مقابل رشد در زمینه‌های دیگر کُندتر می‌شود. از نظر سرعت رشد، هیچ دو کودکی مثل هم نیستند. مثلاً کودکی حتماً قبل از اینکه راه برود نشستن را می‌آموزد، ولی زمان‌های دقیق نشستن و راه رفتن او با سایر کودکان فرق خواهد داشت.

پیشنهاد میکنم راه رفتن کودک کی و چگونه اتفاق می افتد را بخوانید.

رشد، هم‌چنین بستگی کامل به درجه بلوغ مغز، دستگاه عصبی، و سایر قسمت‌های بدن دارد. تا زمانی که دستگاه عصبی، عضلات، و مفاصل به بلوغ کافی نرسیده باشند کودک نمی‌تواند راه برود.
به همین ترتیب و از همه مهم‌تر، هیچ کودکی نمی‌تواند کنترل ادرار و مدفوع خود را به‌دست آورد مگر این‌که تمام ارتباطات عصبی بین مغز، نخاع، مثانه و روده شکل گرفته باشد. هر قدر تمرین نشستن روی لگن نمی‌تواند تغییری در این امر ایجاد کند.
تکلم وابسته به رشد عضلانی و مغز است؛ تا زمانی که دهان بزرگ، کام قوس‌دار و زبان کوچک‌تر نشود (بین ۲۴ تا ۳۶ هفتگی عمر کودک) امواج و عضلات مربوط به تکلم قادر به تولید صداهای لازم برای بیان کلمات نخواهند بود. معمولاً مغز تا قبل از ۱۲ ماهگی رشد کافی برای حرف زدن پیدا نمی‌کند. تنها پس از رسیدن به این مرحله از رشد است که می‌توان حرف زدن را یاد داد. برخی بچه‌ها اولین کلمه خود را خیلی زود در ۳۲ هفتگی و بعضی خیلی دیر در سه یا چهار سالگی، به زبان می‌آورند. معمولاً دخترها زودتر از پسرها حرف می‌زنند. اولین کلمات کودک، اسم هستند. بعد از آن، کودک از فعل استفاده می‌کند.

با ملاحظه دقیق کودک می‌توان متوجه شد که رشد، در زمینه هر مهارتی که تصور شود، همیشه از سر به طرف پا پیش می‌رود. مثلاً، هرچند ممکن است عجیب به نظر برسد، اولین مرحله راه رفتن کنترل سر است؛ حفظ تعادل و ایستادن بر روی دو پا آخرین مراحل هستند.
هم‌چنان‌که کودک بزرگ‌تر می‌شود، مهارت‌های وی ظریف‌تر و دقیق‌تر می‌شوند. مثلاً تلاش‌های اولیه برای صحبت کردن عبارت‌اند از: تکان دادن و بالا و پایین بردن تمام بدن، حتی تکان دادن دست‌ها و پرتاب کردن پاها، تا این‌که بالاخره گفتار به حرکات دهان و حالات صورت محدود می‌شود.